Tímarit lögfræðinga - 01.11.1978, Síða 9

Jafnframt var gerð hliðstæð breyting á lögunum um afborgunar-
kaup, 34. gr. laga um vátryggingarsamninga var felld úr gildi, svo og
ákvæði í lögunum um skuldabréf. Hins vegar var ekki gerð breyting
á kaupalögunum.
Það athugast að í Svíþjóð eru ekki hömlur við verðtryggingar-
ákvæðum í fjárskuldbindingum.
4. Noregur. Með lögum nr. 36/1974 var gerð breyting á kaupaiög-
unum norsku. Það sem hér skiptir máli, er 1. gr. kaupalaganna, sem
eftir breytinguna hljóðai' svo:
„Bestemmelsene i denne lov fár bara anvendelse for sá vidt ikke
annet er uttrykkelig avtalt eller má anses inneholdt i avtalen eller
folger av handelsbruk eller annen sedvane, med mindre det er
særskilt fastsatt i loven at en bestemmelse skal være ufravikelig.
En avtalebestemmelse kan helt eller delvis sættes til side for
sá vidt det ville virke urimelig eller være i strid med god forretn-
ingsskikk á gjöre den gjeldende handelsbruk eller annan sedvane.
Loven gjelder ikke kjop av fast ejendom“.
I Noregi eru ekki hömlur við því, að verðtryggingarákvæði séu í
samningum.
5. ísland. Hér á landi hafa ekki verið sett lög þess efnis, að almennt
megi víkja til hliðar samningum að nokkru eða öllu leyti, þótt orðnir
séu ósanngjarnir og óþolandi vegna utanaðkomandi áhrifa. Sérreglur
samningalaga, kaupalaga, vátryggingarsamningalaga og annarra sér-
laga er ekki ástæða til að rekja hér, en rétt er að benda á, að hér á
landi hafa ekki verið sett lög um afborganakaup.
Hinsvegar er rétt að benda hér sérstaklega á lög nr. 71/1966 um
verðtryggingu fj árskuldbindinga.
Eins og ljóst er af því, sem að framan er rakið, er löggjöf þessi öll
svo tiltölulega ný á Norðui’löndum, að dómavenjur hafa ekki myndast
þannig, að öruggar séu.
1 þessu sambandi er gaman að skoða íslenskan hæstaréttardóm.
Eins og kunnugt er gilti sú regla fyrr á öldum, að kaupmenn, sem
ætluðu að búsetja sig í verslunarstað, áttu rétt á að fá útmælda lóð
til leigu undir verslunarhús sín. Árið 1861 fékk kaupmaður einn mælda
út og leigða til óákveðins tíma lóð í kaupstað einum. Árleg leiga var
ákveðin 45 ríkisdalir, sem við myntbreytinguna jafngilti 90 krónum.
Á árinu 1911 var smávegis bætt við lóðina og leigan hækkuð í 100
krónur á ári. Á árinu 1947 óskaði landeigandi eftir því, að leigufjár-
hæðin yrði hækkuð eftir mati dómkvaddra manna. Vitnaði hann til
103