Tímarit lögfræðinga - 01.11.1978, Side 36

laganna eru kannski fyrst og fremst hugsuð frá pólitískum sjónarhóli
sem tilraun til að leiðrétta þetta misræmi milli einkaneyslu og skatt-
greiðslu ýmissa atvinnurekenda, sem svo megnri óánægju hefur valdið.
Danir tryggja lágmarksskattlagningu atvinnurekenda með því að tak-
marka heimildir þeirra til fyrninga, ef lífeyrir þeirra fer niður fyrir
eðlilegt mark. Sú aðferð hefur ekki þótt gefa góða raun þar í landi.
Hér er önnur leið reynd; hún er engan veginn gallalaus og veltur að
sjálfsögðu mest á því, hvernig til tekst um framkvæmd hennar.
Skattlagning atvinnureksti*ar.
Meðal margra breytinga, sem lögin hafa að geyma um skattlagningu
atvinnurekstrar, eru breyttar reglur um fyrningar og söluhagnað hinar
mikilvægustu. Verðbólga undanfarinna ára hefur fært margt úr skorð-
um í þjóðfélagi okkar. Þau lög sem orðið hafa hvað verst úti í verð-
bólgunni eru tekjuskattslögin. Skilgreiningin á því, hvað teljist skatt-
skyldar tekjur, hefur frá upphafi verið í skattalögum byggð á stöðugu
verðgildi gjaldmiðilsins. Verðrýrnun krónunnar hefur því á margan
hátt leitt til þess, að hefðbundin tekjuuppgjör verða vafasöm og gefa
ef til vill alranga mynd af raunverulegri afkomu fyrirtækja og reyndar
einnig einstaklinga. Með nýju lögunum er ekki gerð tilraun til að leið-
rétta þetta misræmi á öllum sviðum. Hins vegar er reynt að taka tillit
til verðbólgunnar varðandi fyrningar og söluhagnað, en einmitt á þess-
um sviðum hefur verðbólgan skekkt tekjuuppgjör mest. Fyrningar
virðast oftlega meðal almennings vera taldar einhvers konar sérstakt
skattahagræði atvinnurekstrarins, sem best væri að losna við með öllu.
í raun eru fyrningar ekki annað en útfærsla á þeirri grundvallarreglu,
að við uppgjör tekna af atvinnurekstri skuli kostnaður við öflun tekn-
anna koma til frádráttar áður en þær eru skattlagðar. Kostnað végna
kaupa á hlutum, sem nýtast mörg ár til öflunar tekna, hefur hins vegar
ekki þótt rétt að gjaldfæra að fullu á kaupári eignanna, heldur er gjald-
færslu hans dreift á nokkurra ára tímabil, venjulega á endingartíma
hlutarins. Vegna verðrýrnunar krónunnar hefur gjaldfærsla hins upp-
haflega kostnaðar hins vegar orðið ófullnægjandi végna þess að frá-
dráttur frá tekjum hin síðari ár endingartímans fæst með verðminni
krónum en upphaflega voru greiddar fyrir hlutinn. Þetta hafa eldri
tekjuskattslög reynt að leiðrétta með háum fyrningarhlutföllum, sér-
stakri verðstuðulsfyrningu og sérstakri 30% flýtifyrningarheimild,
en sú tilraun hefur að mati margra ekki gefið góða raun. 1 lögum nr.
40/1978 er brugðist við þessu vandamáli með því, að allar fyrnanlegar
eignir eru fyrndar af upphaflegu kostnaðarverði, þegar því hefur verið
130