Tímarit lögfræðinga - 01.11.1978, Síða 38

er áiiegt tillag í sérstakan reikning, mótreikning fyrninga, og er það
ákveðið hlutfall af þeirri fjárhæð, sem skuldir eru umfram eignir í at-
vinnurekstri, aðrar en fyrnanlegar eignir. Hlutfallið miðast við sama
verðstuðul og endurmat eigna, og er mótreikningur eða eftirstöðvar
hans síðan framreiknaður með árlégum verðbreytingarstuðli. 1 lok
hvers árs er síðan reiknuð fyrning á mótreikningnum, nokkurs konar
neikvæð fyrning, sem tekjufærð er á móti almennum fyrningum. Það
sem í þessum ákvæðum felst, þegar til lengri tíma er litið, er að vextir
af skuldum vegna kaupa á fyrnanlegum eignum eru aðeins frádrátt-
arbærir að því marki, sem þeir eru hærri en verðbólgustigið, og séu
vextir neikvæðir, telst munur á verðbólgurýrnun skuldanna og vöxt-
um til tekna. Þessi ákvæði um fyrningar eru öll nýmæli, og hafa áhrif
þeirra kannski ekki verið könnuð til hlítar, enda er hér lagt út á áður
ókannað svið. Það kann því að vera, að þessum ákvæðum þurfi að
breyta, en með þeim er mörkuð meginstefna í þessum málum.
Ein af mörgum breytingum, er í lögunum felast, er að söluhagn-
aður af öllum eignum öðrum en íbúðarhúsnæði innan vissra stærðar-
rnarka, í eigu einstaklinga, er gerður skattskyldur án tillits til eign-
arhaldstíma. Reglunum um það, hvað telst söluágóði, er hins vegar
gjörbreytt frá ákvæðum eldri laga. Hagnaðurinn telst mismunur á
söluverði eignar annars vegar og stofnverði (kostnaðarverði) hennar
hins vegar, þegar kostnaðarverðið hefur verið framreiknað með verð-
breytingarstuðli og þannig fært til núvirðis. Ef um fyrnanlegar eignir
er að ræða, eru áður fengnar fyrningar framreiknaðar til núvirðis með
verðbreytingarstuðli hvers fyrningarárs og dregnar frá framreiknuðu
stofnverði, áður en söluhagnaður er reiknaður. Um fasteignir er heim-
ilt að nota gildandi fasteignamat í ársbyrjun 1979 í stað stofnverðs,
hafi skattaðili eignast hið selda fyrir þann tíma. Skattaðila er jafnan
heimilt að telja helming söluverðs ófyrnanlegra fasteigna til tekna,
í stað söluhagnaðar, sem reiknaður er eftir framangreindum reglum.
Með þessu móti má ætla, að komist sé hjá skattlagningu á reiknings-
legum söluhagnaði í þeim tilvikum, sem hinn seldi hlutur hefur ekki
hækkað meira í verði en nemur almennum verðbreytingum. Hafi verð-
hækkun söluhlutar hins vegar verið meiri en þessum almennu verð-
breytingum nemur, virðist ekki ósanngjarnt að skattleggja þann
hagnað.
Sé um að ræða eignir, sem hafa verið mjög lengi í eigu skattaðila,
getur framreikningur á upphaflegu kaupverði verið óraunhæfur. Því
er mönnum gefinn kostur á að nota fasteignamat 1979 í stað fram-
reiknaðs stofnverðs, óski þeir þess fremur. Því miður verður þó að
132