Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Blaðsíða 11

leikar koma ekki aðeins upp varðandi bótagrundvöll, heldur einnig orsaka-
tengsl.
Glögg dæmi um sönnunarerfiðleika eru tvö „læknamál," sem Hæstiréttur
fjallaði um nýlega. I öðru þeirra, er lauk með'dómi Hæstaréttar 8. febrúar 1989,
sjá HRD 1989 131, var krafist bóta vegna drengs, sem skaddaðist á heila í
fæðingu. Full sönnun lá ekki fyrir um gáleysi læknis eða annarra starfsmanna
fæðingardeildar. í dómi segir, að skráningu í skýrslur fæðingardeildar hafi verið
verulega ábótavant og að pappírsstrimill úr sírita, er sýndi samdrætti í legi
konunnar og hjartslátt fóstursins, hafi farið forgörðum, en rétturinn taldi hann
mikilsvert sönnunargagn. Ríkissjóður, sem rak sjúkrahúsið, var talinn eiga að
bera halla af skorti á sönnun um atvik að því að drengurinn fæddist með
heilasköddun. Var ríkissjóður dæmdur skaðabótaskyldur með fyrrgreindum
rökum. Atvik í hinu málinu, sbr. úrskurð Hæstaréttar 21. júní 1989, sjá HRD
1989 1061 og dóm 12. júní 1990, voru þau, að kona nokkur gekkst undir
skurðaðgerð á Landspítalanum vegna svonefndrar fjöltaugabólgu. Aðgerðin
fólst í því, að taugahnoð voru fjarlægð. Komst ígerð í skurðsárin og taldi konan,
að sjúkdómur, sem hún þjáðist af eftir aðgerðina, yrði eingöngu rakinn til
gáleysis starfsmanna Landspítalans. Itarleg gögn frá læknum lágu fyrir, en þeim
bar ekki saman í atriðum, sem skipta verulegu máli. Héraðsdómur sýknaði
stefndu af öllum kröfum tjónþola. Sú óvenjulega staða kom upp í héraði, aðeftir
að læknaráð hafði látið í té álit og málið hafði verið flutt, var það endurupptekið
og aðilum gefinn kostur á að afla álits lækna á nánar tilgreindum atriðum. Þrír
læknar voru síðan dómkvaddir og varð niðurstaða þeirra nokkuð á annan veg en
læknaráðs. Við svo búið taldi Hæstirétturí júní 1989 rétt aðleggjafyrir málsaðila
að bera matsgerð læknanna þriggja undir læknaráð og Ieita álits þess á nokkrum
nánar tilgreindum spurningum. Var það gert og féll fullnaðardómur 12. júní
1990. Sýknað var af bótakröfunni vegna þess, að ekki þótti sannað, að
sjúkdómur áfrýjanda yrði rakinn til vanrækslu eða annarrar saknæmrar hegðun-
ar starfsmanna Landspítalans.
I fyrra málinu var slakað á kröfum um sönnun, af því að stefndi hafði ekki
haldið til haga sönnunargögnum. Önnur atvik geta orðið til þess að dómstólar
víki frá venjulegum kröfum um sönnun, t.d. varðandi orsakatengsl, ef sök er
sönnuð, sérstaklega þegar hún telst stórfelld. Þrátt fyrir einstök dæmi um vægari
sönnunarkröfur, þegar sérstaklega stendur á, er ljóst að sönnunaraðstaða
sjúklinga, sem gera kröfu vegna mistaka, er oft mjög erfið. Má hér einkum
nefna, að auk sjúklings sjálfs geta oftast ekki aðrir menn borið um atvik að tjóni,
en þeir, sem eru að verja hendur sínar eða starfsfélaga sinna.
Oft er fullsannað, að heilsutjón sjúklings verður hvorki rakið til mistaka lækna
né annarra atvika, sem leiða til bótaskyldu eftir reglum skaðabótaréttar. í
slíkum tilvikum myndi það auðvitað ekki leysa úr þörf tjónþola fyrir bætur, þótt
137