Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Blaðsíða 32

inni sé að ræða. Hin einstaklingsbundnu einkenni, frumleiki og sjálfstæði fá ekki
eins ríka umfjöllun og í höfundarétti á Norðurlöndunum og í V-Þýskalandi.
5.3 Almenn sjónarmið um sjálfstæða andlega sköpun í hugbúnaðargerð
Vegna eðlis hugbúnaðar er sú spurning áleitin hvort svigrúm til sjálfstæðrar
andlegrar sköpunar sé á þessu sviði yfirleitt fyrir hendi. Sé svo vaknar spurning
um í hve ríkum mæli og hvar í því ferli sem lýst var í kafla 2 sköpun eigi sér stað.
Þegar rætt er um svigrúm hugbúnaðarhöfunda til sköpunar verður að líta til
þess að til nútíma hugbúnaðar eru yfirleitt gerðar kröfur um ákveðna eiginleika.
Þegar um er að ræða yfirgripsmikil hugbúnaðarverkefni eru þessar kröfur
iðulega skýrari og strangari en ella. Oft er talið æskilegt að hugbúnað sé liægt að
nota á sem flestar tegundir vélbúnaðar. Aðgengilegt þarf að vera fyrir aðra en þá
sem hann hönnuðu að halda honum við, breyta, og þróa áfram. Stundum er
stefnt að því að hugbúnaður taki upp sem minnst vinnsluminnisrými í vélbúnaði
og að hann vinni verk á sem skemmstum tíma’5 Til að mæta þessum þörfum
hefur hugbúnaðargerð þróast í það sem kallað hefur verið „software engineer-
ing“.
Menn eru ekki sammála um hvort þessi staðreynd leiði til aukins eða
minnkaðs svigrúms til sjálfstæðrar sköpunar. Walters telur að því óhlutstæðara
(meira „abstrakt") sem forrit er, þ.e. því nær algoritmanum, þeim mun
hagkvæmara sé það. Það séu því færri möguleikar á að framkvæma verk þegar
það þarf að vera unnið á besta mögulega hátt56 Að mínu mati er eðlilegra að taka
undir með Ulmer og Kolle, sem eru á andstæðri skoðun. Þeir benda á að í
hugtakinu „software engineering“ felist bæði reglur um hvernig skipuleggja
skuli vinnu við hugbúnaðargerð og einnig aðferðir sem beitt er við hönnun
hugbúnaðar. Hver vísindagrein beiti tilteknum reglum án þess að svigrúm til
sköpunar sé útilokað. Við samningu bókmenntaverka sé einnig beitt ákveðnum
reglum. Ulmer og Kolle telja að markmið „software engineering“ sé fremur að
auka rúm fyrir sköpun en takmarka það!7 Þeirri skoðun að möguleikar fyrir
einstaklingsbundna sköpun takmarkist af því að forrit stefni öll að því að finna
bestu lausnina hefur ennfremur verið hafnað í Noregi?
Möguleikar á því að sköpun geti komið fram strax í kröfugreiningu við
ákvörðun þess sem forrit á að leysa af hendi, hvaða kröfur eru gerðar til þess
o.s.frv. eru vafalaust fyrir hendii1' Kröfulýsing, sem inniheldur lýsingu á þessum
atriðum, getur því notið verndar.
35. Sjá t.d. Ilzhöfer, bls. 333.
36. Walters, bls. 58 - 59.
37. Ulmer og Kolle, bls. 179 - 180.
38. Stensaasen, bls. 53.
39. Sammála þessu eru Moritz, bls. 26 og Ilzhöfer. bls. 339.
158