Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Side 51

3. HLUTDEILDARSKÍRTEINI
Verðbréfasjóðir safna fjármagni til fjárfestinga í verðbréfum með útgáfu og
sölu svonefndra hlutdeildarskírteina.
Rekstur verðbréfasjóða er í höndum verðbréfafyrirtækja en verðbréfafyrir-
tæki eru fyrirtæki sem sérstaklega eru stofnuð skv. ákvæðum III. kafla VVL
m.a. til reksturs verðbréfasjóða. Verðbréfafyrirtæki er skylt að afhenda þeim
sem fá fyrirtækinu fjármuni til ávöxtunar í verðbréfasjóði skuldarviðurkenningu
í formi hlutdeildarskírteinis, sbr. 1. ml. 1. mgr. 20. gr. VVL.
Hlutdeildarskírteini er að efni til skuldabréf enda felur það í sér hvorutveggja
skuldaviðurkenningu og greiðsluloforð en í lögunum er sérstaklega tekið fram
að eigandi hlutdeildarskírteinis hafi réttarstöðu lánardrottins gagnvart verð-
bréfasjóði. Réttarstaða hlutdeildarskírteiniseiganda er að þessu leyti ótvíræð.
Allir sem eiga hlutdeild í verðbréfasjóði í formi hlutdeildarskíteinis eiga sama
rétt til tekna og eigna sjóðsins í hlutfalli við eign sína og væri því óheimilt að gefa
út sérstaka flokka skírteina sem væru í þessum efnum rétthærri en aðrir innan
sama sjóðs eða sjóðsdeildar, svipað og heimilt er við útgáfu hlutabréfa.
Hins vegar er heimilt að gefa út tiltekna flokka hlutdeildarskírteina m.a. að
þessu skilyrði uppfylltu.
Hlutdeildarskírteini skulu vera skrifleg og í þeim skal getið m.a. þeirra atriða
sem talin eru í 21. gr. VVL, t.d. nafns og kennitölu eiganda, nafns verðbréfafyr-
irtækis er hefur rekstur viðkomandi verðbréfasjóðs með höndum, hvernig
skírteinið verði innleyst og/eða hvaða reglur gildi um arðgreiðslur, hvar finna
megi samþykktir viðkomandi sjóðs og skýrslur um starfsemina. Hlutdeildarskír-
teini eru markaðsverðbréf í skilningi 5. mgr. 1. gr. VVL. Það er ekki skilyrði að
orðið skírteini eða hlutdeildarskírteini sé í texta bréfanna.
4. INNLAUSNARRÉTTUR
Eins og fram er komið er það þáttur í hugtakinu verðbréfasjóður skv. 6. mgr.
1. gr. VVL að hlutdeildarskírteini fáist innleyst í reiðufé hjá þeim sjóði sem þau
veita hlutdeild í. Innlausnarréttinn má skilgreina sem einhliða rétt eiganda
hlutdeildarskírteinis til að krefjast þess að útgefandi þess kaupi/innleysi skírtein-
ið á „innlausnarvirði" þess.
Þessi réttur er grundvallaratriði og á því reistur að eigandi skírteinis á
hlutdeild í eignum sjóðsins.
í samþykktum verðbréfasjóða eiga að vera ákvæði um hvernig háttað skuli
innlausn hlutdeildarskírteina, sbr. 18. gr. VVL. Þá eiga einnig að vera ákvæði í
rekstrarsamningi sjóðsins og viðkomandi verðbréfafyrirtækis um innlausn
hluta. Jafnframt eiga að vera ákvæði í skírteininu sjálfu um hvernig sjóðshlutur
verði innleystur.
177