Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Side 31

afleiðing þess hve formbundin þessi verk eru. Er þá stundum lögð áhersla á að
nýmæli þurfi að vera fyrir hendi eða listrænn mælikvarði lagður á verkið. Einnig
er umfang verndarinnar iðulega þrengt og einungis veitt vernd gegn nákvæmum
eftirlíkingum?
5.2 Verndaðir þættir í verki
Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því hvaða þættir í verki eru verndaðir.
Norrænir fræðimenn leggja áherslu á að grunnhugmynd verks njóti ekki
verndar. Vernd hugmynda fæst með einkaleyfisvernd þegar skilyrði eru fyrir
hendi. Höfundaréttur er hins vegar vernd formsins, þ.e.a.s. veitir útfærslu
hugmyndar vernd. Rætt hefur verið um innra form sem verndaðan þátt í verki
ásamt ytra formif’ Innra formi eða innihaldi má ekki rugla saman við sjálfa
grunnhugmyndina, aðferð, kenningu, reikniaðferð o.þ.h., sem höfundaréttur
verndar ekki.
Til að skýra þessi hugtök nánar má taka dæmi af hefðbundnum bókmennta-
verkum. Hugmynd Laxness að baki Vefaranum mikla frá Kasmír um mann sem
berst við ástina/konuna og trúna er hverjum sem er heimilt að nota sem
grundvöll að nýju hugverki. Nýr höfundur gæti nálgast það sem kalla mætti
innihald, þ.e. söguþráðinn, persónulýsingar og sögusvið í það miklum mæli að
höfundaréttur að Vefaranum væri skertur. Hve mikið þarf til þess að koma er
erfitt að tilgreina nákvæmlega. Texti sögunnar, hið ytra form eða umbúnaður,
er án nokkurs vafa verndaður.
í sumum tegundum bókmenntaverka er ekki jafn mikið rúm fyrir einstak-
lingsbundna sköpun og í Vefaranum. í þýskum rétti hefur þróunin orðið sú að
álíta að í verkum vísindalegs eðlis komi sköpun ekki fram í því sem nefnt hefur
verið innihald verks, heldureinungis íforminu. í nýlegum dómi Bundesgerichts-
hof var vernd neitað fyrir lýsingar verkfræðifyrirtækis varðandi byggingu
eldsneytisleiðslu á þeim forsendum að í formi lýsinganna fælist engin sköpunb
Þessi dómur skapaði grundvöll til að gera strangar kröfur til þess að hugbúnaður
njóti höfundaréttar í V-Þýskalandi.
í bandarísku höfundalögunum er tekið fram í 102. gr. b) að vernd höfunda-
réttar nái ekki til hugmynda eða aðferða, „idea, procedure, process, system,
method of operation, concept, principle or discovery". Þetta ákvæði hefur haft í
för með sér að í bandarískum höfundarétti er hið verndaða og óverndaða
iðulega metið með hliðsjón af því hvort um nægilega ríka útfærslu á hugmynd-
32. Um danskan rétt sjá Koktvedgaard. Lærebog..., bls. 60 og 102. Yfirlit yfir norræna réttarfram-
kvæmd um höfundaréttarvernd nytjalistar er að finna hjá Levin, bls. 298 - 308.
33. Olsson, bls. 24, SOU 1956:25, bls. 69.
34. BGH 29.3.1984 („Ausschreibungsunterlagen"), birtur í GRUR 1984, bls. 659.
157