Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Side 41

þannig samhæfð forrit. Um hversu verndaðir þessir þættir séu segir einungis í
frumvarpinu að þegar lýsingar milliskila feli í sér hugmyndir og lögmál sem
forritið byggist á séu þessar hugmyndir og lögmál ekki vernduð!5
Hér verður ekki fjallað nánar um þessi atriði.
6. MÖRK MILLI ÓLÖGMÆTRAR EFTIRGERÐAR OG SJÁLFSTÆÐS
VERKS
6.1 Almennt
Meðal þeirra réttinda sem felast í höfundarétti er einkaréttur höfundar skv. 3.
gr. höfl. til að gera eintök af verki sínu. Skv. 1. mgr. 2. gr. laganna er það
eintakagerð að tengja verk hlutum, einum eða fleiri. Réttur til eintakagerðar
nær bæði til verks í upphaflegri og í hvers kyns breyttri mynd. Sá sem skerðir
þennan rétt höfundar býr til það sem kalla má einu nafni ólögmæta eftirgerð!6
Eftirgerð getur verið bæði bein eftirgerð77 t.d. með ljósritun eða upptöku, þ.e.
afritun en einnig hvers kyns eftirlíking í sama eða breyttu listformi, þýðing
o.s.frv. „Plagiat“ er oft notað í erlendum málum um ólögmæta eftirgerð sem
ekki er bein afritun™ Eftirgerð verks nýtur sjálfstæðrar höfundaréttarverndar
sem aðlögun™ ef skilyrðið um sjálfstæða andlega sköpun er uppfyllt, 5. gr. höfl.
Ákvæði höfundalaga hinna Norðurlandaþjóðanna um rétt til eintakagerðar
eru efnislega samhljóða þeim íslensku. í þýsku höfundalögunum er það 15. gr.
sem gildir um þessi réttindi og 106. gr. í þeim bandarísku. í 24. gr. þýsku
höfundalaganna er sérstakt ákvæði um að sjálfstætt verk sem verði til við heimila
notkun verndaðs verks megi birta og nýta án samþykkis höfundar fyrra verksins.
Um mörk þess hvenær síðar tilkomið verk skerðir réttindi yfir eldra verki og
þess að um sjálfstætt verk sé að ræða er litlar almennar leiðbeiningar að finna í
fræðiritum. Það sem best' er að hafa að leiðarljósi er að ef hin einstaklings-
bundnu einkenni í upphaflega verkinu, sem voru grundvöllur fyrir vernd þess,
koma ekki fram í síðara verkinu er um heimila notkun að ræða á hinu eldra
verkif Nordemann bendir á að hentugt sé að gera sér fyrst grein fyrir hvaða
atriði feli í sér sköpun eldra verksins og hvort þessir þættir séu verndaðir. Ef
þessi atriði eru sameiginleg báðum verkunum er um skerðingu að ræða!1
í bandarískum rétti er það skilyrði fyrir því að yngra verk skerði réttindi yfir
eldra verki að eftirgerð sé veruleg og efnisleg (substantial and material).
75. Official Journal of the European Communities, bls. 13.
76. Hugtökin eintakagerð og eftirgerð merkja hið sama, Alþingistíðindi A 1971, bls. 1279.
77. „Eftirgerð í þrengri merkingu", Gaukur Jörundsson, bls. 98.
78. Nordemann skýrir þetta hugtak svo að það sé meðvituð tileinkun sköpunar annarra, bls. 153.
79. Aðlögun er hvers kyns breyting á verki, sem er sjálf árangur sjálfstæðrar andlegrar sköpunar.
80. Weincke, bls. 48.
81. Nordemann. bls. 149.
167