Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Side 30

vísbendingu um hvaða skilyrði verk þarf að uppfylla er ekki að finna í
framangreindum lögum.
I greinargerð með höfl. segir að í verki eigi að koma fram andleg sköpun sem
sé ný og sjálfstæð. Tekið er fram að það sé tegund verks og heimfærsla þess undir
listgrein en ekki mat á gæðum þess sem oftast komi til álita við framkvæmd
höfundaréttar:7
Norrænir fræðimenn hafa lýst þessum skilyrðum þannig að verk þurfi að hafa
einstaklingsbundin einkenni, við sköpun þurfi að hafa komið frant sjálfstæði og
frumleiki. Lýsa má skilyrðunum þannig að ólíklegt sé að tveir höfundar hefðu
getað skapað nákvæmlega hið sama óháð hvor öðrum. Bent hefur verið á að
kröfur höfundaréttarins um að í verki felist eitthvað nýtt séu huglægar en
einkaleyfisréttur setji hins vegar hlutlægar kröfur um nýnæmi uppfinningar?
Fari svo ólíklega að tveir höfundar skapi samskonar verk veitir höfundaréttur-
inn ekki forgangsvernd eins og einkaleyfisréttur, heldur eiga höfundarnir tveir
hvor um sig höfundarétt yfir sínu verki. Hugtakið verkshæð, (á dönsku
værkshöjde), er oft notað til að lýsa því að einstaklingsbundin einkenni þurfi að
koma til í ákveðnum mæli. Hugtakið er fengið að láni úr einkaleyfisréttinum og
á vei við á þeim sviðum höfundaréttarins þar sem sköpun birtist fyrst og fremst í
formi verks svo sem nytjalist, verkum vísindalegs eðlis og einnig hugbúnaði.
í þýskum rétti eru þessi sömu sjónarmið sett fram. Ulmer telur „individuali-
tát“ einkenna hina persónulegu, andlegu sköpun („persönliche geistliche
Schöpfung“) verndaðra verka. Það komi fram bæði í innihaldi og formi verks,
aðallega í ímyndunarafli, þróun hugmynda, í lýsingu og í vali og skipulagi efnisf
í bandarískum rétti kemur krafan um frumleika fram í 102. gr. a) sjálfs
lagatextans („original work of authorship“). Þetta hefur verið skýrt þannig að
nægilegt sé að höfundur sé ekki að afrita úr öðrum verkum og að hann leggi fram
meira en lágmarkssköpun!" ítarlega umfjöllun um hugtakið „originality" er
yfirleitt ekki að finna í bandarískum fræðiritum.
Óhætt er að fullyrða að í norrænum rétti hafi dómstólar ekki gert strangar
kröfur til einstaklingsbundinna einkenna. I sænskum hæstaréttardómi frá árinu
1948 var veitt höfundaréttarvernd á kerfi til að halda utan um lista frá seljendum
járnvara, flokkunarkerfi fyrir listana og skrá yfir starfsgreinar og seljendur í
hverri starfsgrein!1
Annars staðar á Norðurlöndum er dómaframkvæmd um nytjalist allríkuleg,
einkum í Danmörku. í þessum dómum er iðulega beitt sjónarmiðum sem eru
27. Alþingistíðindi A 1971, bls. 1276.
28. Sjá t.d. Koktvedgaard, Lærebog..., bls. 54.
29. Ulmerbls. 132- 133.
30. Latman. bls. 29.
31. NJA 1948, bls 414, birtur í NIR 1949, bls. 129.
156