Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Síða 23

þegar afsláttur væri ákveðinn, og af þeim sökum yrði að kveða á um afsláttinn
eftir álitum. Þætti þá verða að hafa í huga, að hér væri um gamalt tæki að ræða,
sem í voru settir nýir varahlutir, og svo hitt, að vinnulaun voru, eins og sagt var,
um 47.000 krónur. Þætti afslátturinn því hæfilega ákveðinn 75.000 krónur. Varð
því niðurstaðan sú, að fjárhæð afsláttar var fundin með svipuðum aðferðum og
fjárhæð skaðabóta.53 Sjá einnig H 1996, 29. febrúar (Honda Accord) í málinu
nr. 311/1994. Þar var að því vikið, að í málinu nyti ekki við gagna um, hvert
hafi verið líklegt gangverð bifreiðar af þeirri gerð, sem hér um ræðir, í
desember 1992, annars vegar miðað við, að hún væri ekin 84.000 kílómetra og
hins vegar 135.000 kílómetra. Yrði því að ákveða afslátt handa kaupanda að
álitum, en í þeim efnum yrði tekið mið af fyrirliggjandi matsgerð, sem ekki
hefði verið hnekkt með yfirmati.
5.3 Aðferðir dómstóla við að ákvarða fjárhæð afsláttar í fasteignakaupum
Eins og rakið er í kafla 5.2, er það tiltölulega sjaldgæft í lausafjárkaupum, að
dómstólar leggi hina stærðfræðilegu formúlu til grundvallar, þegar þeir ákvarða
fjárhæð afsláttar. Til þess skortir yfirleitt fullnægjandi upplýsingar, og er
afsláttur þá ákvarðaður að álitum og/eða með hliðsjón af tilteknum gögnum,
sem fyrir hendi eru. Hið sama á við í fasteignakaupum. Af ástæðum þeim, sem
raktar eru í kafla 7 hér á eftir, er enn meiri erfiðleikum bundið að fínna tölur inn
í hina stærðfræðilegu formúlu í fasteignakaupum heldur en í lausafjárkaupum.
Skulu hér tilfærð nokkur dæmi þessa.
I H 1990 506 (Breiðabakki) var jörð við kaup sögð vera 50 ha., en hún
reyndist við síðari mælingu vera 32 ha. Kaupverðið var 950.000 krónur.
Kaupendur töldu sig eiga rétt til skaðabóta eða afsláttar. Matsmenn voru
dómkvaddir til að meta, hvað væri eðlilegt að færa verð jarðarinnar mikið niður
með tilliti til þess, að stærðin reyndist svo miklu minni, heldur en upp hafði
verið gefið við kaup. Niðurstaða þeirra var sú, að hæfilegt væri að meta þá ca.
18 ha, sem á vantaði, á 13.500 krónur pr. ha., þ.e. 18 ha. x 13.500 = 243.000
krónur sem var krafa kaupenda í málinu. Héraðsdómur tók þá kröfu til greina
að fullu og byggði á því, að kaupendur hefðu ekki mátt búast við svo miklum
frávikum varðandi stærð landsins, og var kaupandinn talinn eiga rétt til
afsláttar. Hæstiréttur taldi, að kaupendur hefðu mátt ætla, að landið væri ca. 50
ha. og að frávikin varðandi stærðina yrðu minni, heldur en raun varð á.
Seljendur hefðu að vísu ekki ábyrgst nákvæma stærð, en þeir hefðu sjálfir talið,
að landið væri 50 ha. Stærðin væri meðal þess, sem áhrif hefði haft á kaup-
verðið, og stærðarmunur væri tiltölulega mikill miðað við heildarstærð. Sam-
kvæmt þessu og forsendum héraðsdóms ættu kaupendur rétt til afsláttar. „Við
ákvörðun hans er rétt að hafa hliðsjón af áliti dómkvaddra matsmanna um
hektaraverð á landinu, en einnig til þess, að kaupendum var ljóst, að skeikað
gæti um landsstærðina. Þykir afsláttur hæfilega ákveðinn 170.000 krónur".
53 Sjá nánar um dóm þennan Sigurður T. Magnússon, bls. 57-60.
173