Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Side 27

heimilt að dæma afslátt, þótt hans hafi ekki verið krafist berum orðum. Hefur
þá yfirleitt verið vísað í 113. gr. laga nr. 85/1936, nú 111. gr. laga nr. 91/1991.
I 5. málslið 113. gr. laga nr. 85/1936 kom fram sú regla, að kæmi málsástæða
fram í skjali, en aðili hreyfði henni þó ekki sérstaklega í sókn eða vörn, skyldi
dómari meta það eftir atvikum hverju sinni, hvort slík málsástæða gæti komið
til greina.
I 2. mgr. 111. gr. laga nr. 91/1991 segir, að dómari megi ekki byggja
niðurstöðu sína á málsástæðu eða mótmælum, sem hefðu mátt koma fram, en
gerðu það ekki við meðferð máls. Ef atviks er getið í framlögðu skjali, en aðili
hefur ekki hreyft því sérstaklega sem málsástæðu í sókn eða vörn, þá metur
dómari eftir atvikum, hvort sú málsástæða komi til greina. í athugasemdum
greinargerðar við 111. gr. laga nr. 91/1991 segir, að efnislega svari reglur 111.
gr. til 113. gr. laga nr. 85/1936, og verði því ekki séð, að einstök atriði hennar
þarfnist skýringar.
I H 1967 108 (Bugðulækur) var seljandi sýknaður af skaðabótakröfu kaup-
anda. Hins vegar var kaupanda dæmdur afsláttur af kaupverði, þótt hans hefði
ekki verið krafist, og var um það atriði vísað til 113. gr. laga nr. 85/1936. í H
1969 612 (Sólheimar) dæmdi héraðsdómur afslátt, þótt ekki hefði hans verið
krafist, með vísan til 113. gr. laga nr. 85/1936. Hæstiréttur vísaði málinu hins
vegar frá héraðsdómi vegna vanreifunar. I H 1974 109 (Hraunbær) dæmdi
héraðsdómur afslátt, þótt ekki hefði hans verið krafist, sbr. 113. gr. laga nr.
85/1936, en Hæstiréttur dæmdi skaðabætur.
6.2.4 Afsláttar ekki krafist, en hann dæmdur, án þess að vísað væri til 113.
gr. laga nr. 85/1936
I kafla 6.2.3 er getið dóma, þar sem dómstólar hafa talið sér heimilt að dæma
afslátt, þótt ekki hafi hans verið krafist, með vísan til 113. gr. laga nr. 85/1936.
Þá má og finna dóma, þar sem dómstólar hafa talið sér heimilt að dæma afslátt,
þótt ekki hafi hans verið krafist, og án þess að vitna sérstaklega í 113. gr. laga
nr. 85/1936. í H 1983 2148 (Bjarg við Seljalandsveg) dæmdi meiri hluti Hæsta-
réttar afslátt, þótt ekki hefði hans verið krafist. Var til stuðnings þeirri niður-
stöðu ekki vitnað sérstaklega til 113. gr. laga nr. 85/1936. í H 1982 934 (Þing-
vallastræti á Akureyri) sýknaði meiri hluti Hæstaréttar seljanda af skaðabóta-
kröfu kaupanda. Minni hlutinn dæmdi afslátt og án þess að vísa til 113. gr. laga
nr. 85/1936.
í H 1993 132 (Akranes) gerði kaupandi aðallega kröfu um riftun vegna
verulegra galla á fasteign, sem hann hafði fest kaup á. Til vara gerði hann þá
kröfu, að til frádráttar kröfum seljanda kæmi til skuldajafnaðar tiltekin fjárhæð.
Meiri hluti Hæstaréttar taldi galla verulegan og kaupanda eiga rétt til riftunar.
Minni hluti Hæstaréttar taldi, að gallinn væri ekki verulegur, og því væru ekki
fyrir hendi skilyrði riftunar. Varakrafa kaupanda lyti að skuldajöfnuði vegna
skaðabótaskyldu seljanda eða afsláttar af kaupverði. Skaðabótaskylda væri ekki
fyrir hendi, en kaupandinn var hins vegar talinn eiga rétt á afslætti.
177