Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Síða 47

venjubundinnar lögmannsþjónustu, svo sem skjalagerðar. Þá er því einnig
haldið fram, að skyldan geti verið rýmri í þeim tilvikum, þar sem lögmenn
starfa í dreifbýli og hafa þannig nánast einokunaraðstöðu.22 Draga má í efa, að
þetta fái staðist. I fyrsta lagi er erfitt að hugsa sér, hvemig slikri reglu yrði
framfylgt. Þannig má telja ólíklegt, að lögmaður, sem ekki vill taka að sér að
vinna tiltekið starf í þágu einstaklings eða lögaðila, yrði með dómi beittur
dagsektum í því skyni að knýja hann til starfans. I öðru lagi er ástæða þess, að
lögmaður neitar að veita tiltekna þjónustu, oft sú, að það er mat hans, að tiltekin
hagsmunagæsla sé ekki ómaksins virði vegna þess að verkbeiðandi hefur bágan
málstað, eða að ekki svari kostnaði að leggja vinnu í málið. Við það mat verður
að sitja. í þriðja lagi má geta þess, að lögmenn hafa ekki sérréttindi til þeirra
verka, sem hér er um rætt, heldur er hverjum sem er heimilt að veita lögfræði-
lega ráðgjöf eða aðstoð við skjalagerð. Því er óeðlilegt, að lögmenn verði
skyldaðir til þess, öðrum fremur, að inna þessa þjónustu af hendi. I fjórða lagi
verður að teljast hæpið, að skylda til samningsgerðar geti verið rýmri, þar sem
lögmenn starfa í dreifbýli. Þótt þeir geri það, verður ekki sagt, að þeir hafi
„einokunaraðstöðu", enda er hverjum manni heimilt að kaupa þjónustu
lögmanns, án tillits til þess hvar á landinu hann hefur starfsstofu.
3.2 Heimildir niálflutningsumboðsmanns
3.2.1 Almennt
í þessum kafla verður því lýst í einstökum atriðum, hvert efni umboðs
málflutningsumboðsmanns er samkvæmt íslenskum rétti. Líkt og með umboðs-
reglur á öðrum vettvangi, eru fyrirmæli umbjóðanda til umboðsmanns grund-
vallaratriði, þegar umfang umboðsins er afmarkað. Síðar verður vikið að því
hvort og með hvaða hætti umbjóðandi getur takmarkað heimildir málflutnings-
umboðsmanns. í þeirri umfjöllun, sem hér fer á eftir, verður hins vegar miðað
við það, að slík takmörkun hafi ekki verið gerð, né heldur, að umbjóðandi hafi
veitt umboðsmanni sínum víðtækari heimildir en almennt gerist. Með öðrum
orðum verður gengið út frá því, að umbjóðandi hafi ekkert tekið fram um efni
umboðsins, þegar hann fól umboðsmanni að ráðstafa hagsmunum sínum.
I 2. mgr. 4. gr. MFL segir, að í málflutningsumboði felist, nema öðruvísi sé
mælt, heimild til að framkvæma sérhvað það, sem venjulegt er, til flutnings
máls fyrir dómi. Eins og orð þessi bera með sér, hefur ákvæðið ekki neitt
ákveðið eða áþreifanlegt inntak, sem er unnt að lýsa með tæmandi upptalningu
á einstaka aðgerðum, sem falla innan marka reglunnar, heldur skírskotar það
þvert á móti til ríkjandi venja og hefða á hverjum tíma, þannig að úr
ófyrirséðum atriðum verður að leysa, eins og atvik gefa tilefni til hverju sinni.23
Líklegt má telja, að lögmenn hafi almennt tilhneigingu til að túlka mál-
flutningsumboð sitt og stöðuumboð að öðru leyti fremur rúmt.24 Reyndar er
22 Páll Sigurðsson: Samningaréttur, bls. 114.
23 Markús Sigurbjörnsson: Einkamálaréttarfar, bls. 125.
24 Einar Amórsson og Theodór B. Líndal: Réttarfar I. hefti, bls. 111.
197