Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Side 14

1.5 Er 1. mgr. 58. gr. sniðgönguregla?
Miðað við þau sjónarmið úr dönskum rétti sem rakin eru hér að framan er
e.t.v. rétt að hyggja aðeins betur að 58. greininni og tilurð hennar. Tilefni lög-
leiðingar ákvæðisins var hæstaréttardómur, H 1964 887. Þar höfðu skatt-
yfirvöld hækkað launatekjur manns, sem var jafnframt aðaleigandi hlutafélags
sem átti fiskibátinn sem hann var skipstjóri á, til samræmis við ákvæði kjara-
samninga sem kváðu á um að skipstjórahlutur skyldi vera tvöfaldur háseta-
hlutur, en skipstjórinn hafð talið fram hásetalaun. Hæstiréttur hafnaði því að
skattyfirvöldum væri þetta heimilt án beinnar lagaheimildar. Við næstu endur-
skoðun tekjuskattslaganna, með lögum nr. 30/1971, 15. gr., var svofelld viðbót
samþykkt við 18. gr. 1. nr. 90/1965 um tekjuskatt og eignarskatt:
Ef skattþegnar, einstaklingar eða félög, semja um skipti sín í fjármálum á hátt sem er
verulega frábrugðinn því sem almennt gerist í slíkum viðskiptum, skulu verðmæti,
sem án slíkra samninga hefðu runnið til annars skattþegnsins, en gera það ekki vegna
samningsins, teljast honum til tekna.
Akvæði 58. greinar núgildandi tekjuskattslaga nr. 75/1981 eru nánast orðrétt
í samræmi við þennan texta.
Frumvarpið að breytingunni var hins vegar nokkuð ítarlegra eins og það var
lagt fyrir Alþingi:14
Ef skattaðilar, einstaklingar eða félög, sem tengdir eru sifjaréttarlega eða fjárhags-
lega, semja eða ákveða skilmála um samskipti sín í fjármálum, á hátt, sem er
verulega frábrugðinn því, sem vera myndi, ef ekki væru tengsl milli samningsaðila,
skulu verðmæti, er án þessa samnings eða skilmála hefðu runnið til annars
skattþegnsins, en gera það ekki vegna samningsins eða skilmálanna, teljast honum til
tekna.
Frumvarpinu var breytt í það form sem það var samþykkt, að tillögu meiri-
hluta fjárhagsnefndar.15
I athugasemdum með frumvarpinu sagði orðrétt:16
Hér er gagngert verið að koma í veg fyrir undandrátt tekna frá skatti með þeim hætti,
sem nokkuð hefur tíðkast. Dæmi má nefna að maður eigi að verulegu leyti eða reki
stórt fyrirtæki og telji sig hafa þar lítil laun. Hins vegar greiðir fyrirtækið í viðskipta-
reikning allan byggingarkostnað fbúðarhúss fyrir manninn. Hann fær síðan vexti af
þessari skuld að fullu viðurkenndan samkvæmt lögum til frádráttar tekjum sínum, en
þarf að forminu til aldrei að hafa tekjur til að greiða neinn hluta þess húss, sem hann
býr í og kemur því ekki til neinnar skattlagningar í því sambandi. Annað dæmi af
sama tagi er fólgið í því að skipstjóri er á skipi sem ef til vill er í eigu fyrirtækis eða
einstaklinga sem skipstjórinn er með einhverjum hætti tengdur. Skipstjórinn telur sig
14 Sbr. Alþt. 91. löggj.þ. 1970-1971 Nd. 208. mál.
15 Þingskjal nr. 673 sama ár.
16 Alþt. 1970-71, A-deild, bls. 1309.
82