Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Side 21

eigu sinni sem njóta einhvers skattalegs hagræðis umfram það sem áður var,
hafa skattyfirvöld verið nokkuð á varðbergi þegar þau hafa álitið að viðkom-
andi breytingar „hafi eingöngu verið gerðar í skattalegum tilgangi“. Agrein-
ingur í slíkum málum milli gjaldenda og skattyfirvalda hefur oft á tíðum verið
rekinn á grundvelli málamynda- eða skattasniðgöngusjónarmiða, enda þótt hér
sé oft um að ræða hefðbundin armslengdarmál.
Að sjálfsögðu verður að ganga út frá því sem aðalreglu að breytingar af
þessu tagi, með stofnun einkahlutafélags, dótturfélaga, tilfærslu eigna, sam-
einingu og klofningu o.s.frv., séu fullkomlega lögmætar. Ef slíkar breytingar
eru gerðar með lögformlegum hætti og starfsemi í raun flutt yfir í hin nýju félög
eða einingar og stunduð þar, á skattlagning þeirra að fara fram í samræmi við
breytingamar að hafðri hliðsjón af gildandi armslengdarreglum. Armslengdar-
reglna þarf bæði að gæta þegar viðkomandi breyting á formi rekstrar er fram-
kvæmd og einnig í sambandi við öll viðskipti milli eiganda og félaga og milli
félaganna sjálfra. Skattalögin sjálf gera ráð fyrir slíkum breytingum, sbr. t.d. 56.
gr., 56. gr A og 57. gr. tekjuskattslaga. Þá hefur ríkisskattstjóri sett sérstakar
verklagsreglur vegna stofnunar einkahlutafélags úr einstaklingsrekstri, sbr.
verklagsreglur rsk. 4. desember 1997, þar sem vikið er að armslengdarreglum.
Það má ljóst vera að skattyfirvöld hafa ekki heimild til þess að grípa til
einhverra sérstakra ráðstafana, enda þótt einstaklingur ákveði það „eingöngu í
skattalegum tilgangi“ að reka fyrirtæki sitt framvegis í formi einkahlutafélags,
ef við stofnun félagsins og framtíðarrekstur er gætt að armslengdarreglum.
Sama gildir þegar, t.d., starfandi hlutafélag ákveður að stofna sérstakt félag sem
fær síðan leyfi viðskiptaráðuneytisins til þess að starfa sem alþjóðlegt við-
skiptafélag samkvæmt lögum nr. 31/1999,25 og færir síðan leyfilegan hluta af
starfsemi sinni yfir í slíkt félag.
í úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur frá 25. febrúar 1998 í máli I.
Guðmundssonar ehf. og ýmsum úrskurðum yfirskattanefndar frá 1996 og síðar
er fjallað um álitaefni af svipuðum toga sem hér hefur verið rakið.
í máli I. Guðmundssonar ehf. voru málavextir í sem stystu máli þeir að eigendur I.G.
ehf„ sem stundaði innflutningsverslun og heildsölu, keyptu á árinu 1991 S, sam-
eignarfélag sem átti m.a. ónotað verulegt tap, en hafði ekki haft með höndum rekstur
í nokkur ár. Eftir kaupin yfirtók S innflutning og tollafgreiðslu vara sem I.G. ehf.
hafði pantað og seldi nær samstundis til I.G. ehf. með ríflegri álagningu og hagnaði
sem étinn var upp af yfirfærðu tapi S. Skattyfirvöld færðu hagnað S af viðskiptunum,
sem nam samtals um 6,7 milljónum á árunum 1991 til 1994, til tekna hjá I.G. ehf.
með álagi með vísan til 1. mgr. 58. gr. Dómurinn taldi með vísan til sömu greinar og
25 Erfitt kann að vera að beita ýmsum sjónarmiðum um skattasniðgöngu eftir lögfestingu þessara
laga og er spuming hvort ekki þurfi eftir atvikum að endurskoða ýmsar ályktanir um framkvæmd
eftir lögfestinu reglnanna um alþjóðleg viðskiptafélög. Hins vegar mun reyna meira á armslengdar-
reglur við framkvæmd laganna.
89