Búnaðarrit - 01.01.1895, Blaðsíða 9

5
akuryrkju og landbúnað, og var varið til þess stórfje.
Þó var enn meira fje lagt til þess að koma á fót alls-
konar verksmiðjum, en minni hagur varð af þeim stofn-
unum en til var ætlað.
Á síðari öldum hafa flestar cða allar nýjungar og
breytingastefnur komið til vor frá Dönum, hvort sem
þær hafa verið góðar eða illar. Svo var og um þessa
nýju umbótastefnu. Frá öndverðu höfðu atvinnuvegir
íslendinga verið hinir sömu, og fáum mun liafa komið
til hugar að breyta í nokkru frá fornri venju, eða taka
upp nokkuð nýtt, hokkra nýja aðferð, breyta stefnu at-
vinnuveganna á nokkurn hátt, eða gera þá viðtækari
og fjölbreyttari. En af þessu leiddi að ýmislegt lagðist
niður, og atvinnu landsmanna hnignaði. Apturförin varð
þó eigi mjög mikil fyr en eptir miðja 16. öld. En þá
kom konungsvaldið útlenda, þungt og sterkt sem járn-
hlekkir. Þjóðin glataði frelsinu, og þá dreymdi hana
þunga drauma um hagi sína, því að svo var henni sem
hún væri möru troðin, og þyldi aðsókn illra anda. Dáð
og dugur landsmanna þvarr, og hag þeirra hnignaði
stöðugt fram til síðustu aldamóta. Síðan hefir efnahag-
urinn blómgast aptur að nokkrum mun, og margt breyzt
til batnaðar, þótt onn sje skamt á veg komið. Um
langan aldur hafði þjóðin nálega örvænt um hag sinn.
Helztu menn þjóðarinnar spáðu ættlandi sínu auðn og
eyðileggingu. En um miðja 18. öld hefst nýtt tímabil,
og er þá litið alt öðrum augum á gæði landsins og
framtíð þjóðarinnar en áður hafði tíðkast. Margir fremstu
og ágætustu menn þjóðarinnar urðu hugfangnir af hin-
um nýju umbótakenningum, er þá voru að myndast og
ryðja sjer braut. Það var sem ættjörðin opinberaðist
þeim í nýrri mynd. Nú sáu þeir að hún átti svo margt,
er fáir eða engir höfðu áður sjeð. Þeir fundu fólgna