Uppeldi og menntun - 01.07.2005, Síða 74

rökrænt e›a línulegt ferli, allt frá skipulagningu til undirbúnings, og flá til innlei›slu og
loks framkvæmdar (Reid, 1998). Þetta á vi› bæ›i um námskrá eins og hún birtist sem texti
frá opinberum stofnunum (institutionalised text) og hvernig hún ver›ur sí›an a› námsefni,
skólanámskrá og kennsluáætlun sem nemendur loks upplifa í kennslu (actual or
implemented curriculum). Oft er flá liti› svo á a› námskrárger› sé tæknilegt vi›fangsefni
sem hægt sé a› leysa me› flví a› beita rökréttu e›a hagnýtu verklagi og horft er fram hjá
flví a› hún snýst einnig um gildismat og getur ekki veri› hlutlaust ferli.
Endurmatsvi›horf (reconceptualist perspective) á rætur sínar í fræ›asvi›i sem byggist á
félags- og menningarbundinni nálgun. Í flví endurspeglast hugmyndir sem fram komu á
áttunda áratugnum flar sem leitast var vi› a› varpa ljósi á og skýra tilur› námskráa me›
flví a› beita hugtökum og a›fer›um úr fræ›asvi›um á bor› vi› sagnfræ›i, trúarbrag›a-
fræ›i, stjórnmálafræ›i, kynjafræ›i, póstmódernisma og fagurfræ›i. Me› nokkurri
einföldun má segja a› námskrá sem unnin er í anda ríkjandi vi›horfs einkennist af fjórum
fláttum: Umbætur eru fla› sem efst er á baugi, faggreinar eru settar í forgrunn,
framsetning byggist á setningu markmi›a og vi›fangsefni innan faggreina eru valin af
sérfræ›ingum sem standa oft utan vi› skólana (Reid, 1998; Hanley og Montgomery,
2005). Aftur á móti telja talsmenn endurmatsvi›horfs a› sú nálgun eigi a› geta af sér
námskrá sem snýst um tækifæri til a› auka skilning nemenda og sjálfstæ›i og gefa
kennurum auki› val um vi›fangsefni (Reid, 1998; Hanley og Montgomery, 2005). Reid
(1994, bls. 19–20) telur a› rá›ager› sé lei› til a› fá fram ólíka flætti og sjónarmi› vi›
námskrárger›. Slíkt er mikilvægt flar sem vir›a ber og taka mi› af flví hvernig skólun
hefur í sögulegu samhengi mótast af stofnunum og leitast flarf vi› a› samræma
mismunandi sjónarmi›. Rá›ager›ara›fer›in endurspeglar si›fer›islegt og félagslegt e›li
námskrárger›ar.
Á undanförnum árum hafa Robertson o.fl. (2003) rannsaka› fla› sem flau kalla
„áhrifasvi›“ e›a „áhrifaflætti“ (force fields) í námsa›stæ›um, sérstaklega í tengslum vi›
hvernig notkun upplýsinga- og samskiptatækni í kennslu getur e.t.v. breytt e›a raska›
framvindu kennslu og náms (Mynd 1). Robertson og samstarfsmenn hennar hafa sko›a›
kennslufræ›ilegar útfærslur flar sem tækni er notu› í kennslustofunni. Markmi›i› hér er
hins vegar fyrst og fremst a› hlusta á og greina raddir stefnumótenda sem höf›u áhrif á
fla› hvernig a›alnámskráin var› til sem stofnanatexti og tengsl fless vi› upptöku hennar
í skólanum.2 Robertson o.fl. vara vi› fleirri hugmyndafræ›i a› námskrárger› sé línulegt
ferli sem flróast frá ger› námskrárinnar á vegum stefnumótenda til framkvæmdar hennar
í skólum. Forskrift stefnumótenda sem birtist í námskrá er ekki nema einn af fleim fláttum
sem hafa áhrif á fla› hva› gerist í skólastofunni. Fagleg sýn kennara hefur jafnan mjög
mikil áhrif á fla› hvernig námskrá er túlku› í framkvæmd í skólastofunni og flegar um
upplýsinga- og samskiptatækni er a› ræ›a bætast vi› áhrifaflættir vegna tækniflróunar
utan skólanna. Þannig hefur tæknigeirinn sem býr til flau forrit sem notu› eru í
„ V I Ð V O R U M E K K I B U N D I N Á K L A F A F O R T Í Ð A R I N N A R “
74
2 Í tengdri rannsókn og í anda Robertson o.fl. (2003) höfum vi› rætt um rödd skólastjóra sem áhrifasvi›
og rödd nemenda innan skólans og utan skólans (Allyson Macdonald og Þorsteinn Hjartarson, 2004).
Í grein sem er í undirbúningi ræ›a Þurí›ur Jóhannsdóttir o.fl. um raddir unglinga/nemenda og raddir
kennara fleirra. Í NámUST verkefninu er einnig unni› a› greiningu á röddum í sérkennslu (Au›ur
Kristinsdóttir og Sigrí›ur Einarsdóttir, í undirbúningi) og á ö›rum svi›um (Torfi Hjartarson o.fl., í
undirbúningi). Sjá einnig Allyson Macdonald og Þorstein Hjartarson (2003).
uppeldi_14arg_2hefti_9 copy 12/13/05 9:49 AM Page 74