Uppeldi og menntun - 01.07.2005, Blaðsíða 95

b. vera vi›mi› fyrir inntöku nemenda á mismunandi námsbrautir framhaldsskóla
c. athuga eftir flví sem kostur er, hvort námsmarkmi›um a›alnámskrár í vi›komandi
námsgrein hafi veri› ná›
d. veita upplýsingar um hvernig skólar standa í fleim námsgreinum sem prófa› er úr,
mi›a› vi› a›ra skóla landsins (Regluger› nr. 414/2000 um fyrirkomulag og framkvæmd
samræmdra lokaprófa í 10. bekk í grunnskólum).
Í stuttu máli lýsa flessar opinberu skilgreiningar tvennu: Annars vegar hlutverki prófanna
í námsmati skólanna og hins vegar hlutverki prófanna í flví sem kalla mætti stjórnsýslu-
ábyrg› skóla (bureaucratic accountability). Stjórnsýsluábyrg›in felst einkum í lokamati á
námi sem nota› er til a› kalla starfendur í skólum opinberlega til ábyrg›ar á (mælan-
legum) árangri skólastarfs (Gandal og Vranek, 2001).
Þótt áhrif samræmdra prófa á ýmsa flætti skólastarfs séu umtölu› hér á landi eru flau
lítt rannsöku›. Í ö›rum löndum, ekki síst Bretlandi og Bandaríkjunum flar sem hli›stæ›
próf gegna veigamiklu hlutverki, er hins vegar a› finna fjölda rannsókna og virka umræ›u
sem bygg› er á ni›urstö›um fleirra. Hér á eftir ver›ur tæpt á flremur áberandi flemum í
flessari umræ›u: Námsmati og námsáhuga nemenda, skólaflróun og jöfnu›i til náms og
loks námskrá.
Námsmat og námsáhugi nemenda
Námsmat gegnir í meginatri›um flrenns konar hlutverki (Guskey, 2003; Shepard, 2000).
Í fyrsta lagi sem lei›sögn vi› nemendur me› fla› a› markmi›i a› au›velda námsferli› og
stu›la a› bættum árangri. Í flessu felst me›al annars a› efla sjálfsmat, sjálfsflekkingu og
námsvitund (metacognition) nemenda. Í ö›ru lagi ætti námsmat a› vera lei›sögn fyrir
kennara og li›ur í sjálfsmati fleirra og faglegri ábyrg› flar sem fleir spyrja gagnrýninna
spurninga um árangur kennslu me› umbætur a› lei›arljósi. Í flri›ja lagi er tilgangur
námsmats a› gefa nemendum, a›standendum fleirra, skólasamfélaginu, yfirvöldum og
samfélaginu utan skólanna upplýsingar um árangur af námi.
Samræmd próf má einnig sko›a í ljósi fleirrar áherslu sem Shepard (2000) leggur á a›
líta ver›i á flrjá meginflætti skólastarfs; námskrá, kennsluhætti og námsmat sem eina
samofna heild og a› grundvallarhugmyndir okkar um alla flessa flætti ver›i a› vera flær
sömu. Sýn Shepard á skólastarf í framtí›inni er bygg› á flremur meginsto›um: Í fyrsta
lagi námskenningum hugsmí›ahyggju, í ö›ru lagi á nýrri sýn á einstaklingsmi›a›a
námskrá sem hefur fla› a› kjarnahugmynd a› allir nemendur geti lært svo framarlega
sem fleim séu búin rétt skilyr›i og vi›eigandi vi›fangsefni. Í flri›ja lagi leggur Shepard
áherslu á kennslu- og lei›sagnarmi›a› námsmat (classroom assessment) samofi› náms-
ferlinu.
Shepard segir enn fremur a› ekki sé hægt a› taka neinn af flessum fláttum út fyrir
sviga og skipuleggja hann án fless a› hafa hli›sjón af hinum. Hún færir fyrir flví sann-
færandi rök a› námsmat hafi fla› sem kalla má afturvirkni – hafi sterk áhrif á kennslu og
nám. Þess vegna má búast vi› a› sta›na› námsmat geti sta›i› framsæknum hug-
myndum um námskrá og kennsluhætti fyrir flrifum. Og jafnlíklegt er a› í kennslu sem
einkennist af einstefnumi›lun frá kennara til bekkjar sýnist flý›ingarlíti› a› taka upp
kennslumi›a› frammistö›umat flar sem lög› er áhersla á sveigjanlegt, óformlegt og a›
einhverju leyti huglægt námsmat sem er flétta› saman vi› námsferli›.
R Ú N A R S I G Þ Ó R S S O N
95
uppeldi_14arg_2hefti_9 copy 12/13/05 9:49 AM Page 95