Búnaðarrit - 01.01.1989, Blaðsíða 36
Nautgriparæktin
I. Skýrsla Ólafs E. Stefánssonar
Hreinræktun Galloway hjarðarinnar í Hrís-
ey. Eins og jafnan áður hafði ég umsjón með
ræktun hjarðarinnar á Einangrunarstöðinni
sem ráðunautur félagsins. Öll naut og kvígur
eru vegin mánaðarlega og brjóstmál tekið af
þeim. Eru gögnin send mér jafnóðum til
innfærslu í sérstakar lausblaðamöppur, sem
varðveittar eru í Búnaðarfélagi íslands. Enn
fremur eru allir gripir vegnir á fæti fyrir
slátrun, föll af þeim vegin og fallprósenta
skráð. Fá mál af föllum hafa verið tekin nema
í einstökum tilvikum. Þó er skrokklengd
fallsins (bollengd, OP mál) mæld á öllum
skrokkum. Frá haustinu 1986 hefur umsjónarmaður stöðvarinnar, Sigur-
borg Daðadóttir, dýralæknir, látið hluta sundur skrokka af öllum felldum
gripum eftir aðferðum, sem tíðkazt hafa hér á landi um nautakjöt til sölu í
stykkjum og til vinnslu. Þar sem allt kjöt er úrbeinað innan stöðvarveggja,
áður en það er selt, fást á þennan hátt gögn um þunga einstakra vöðva eða
vöðvabúnta og hlutfall milli vöðva, beina og afskorinnar fitu. Þótt flokkun
þessi sé ekki nákvæm gagnvart heildarmagni einstakra vefja í hverju falli
(enda um söluvöru að ræða), þá eru þessar mælingar góð heimild um þyngd
verðmætra og verðminni stykkja svo og milli skrokka af gripunt á mismun-
andi ræktunarstigi, aldri og kyni.
Ég fór tvær ferðir til Hríseyjar á árinu, í maí og nóvember. Var ég þar
nokkra daga í hvort skiptið við að lýsa gripum, velja sæðingarnaut og
ákveða í samráði við starfsfólk, hvaða gripir skyldu felldir næsta misseri til
að rýma fyrir yngri. Þess á milli eru mörg mál leyst með símtölum og fylgzt
með framvindu þeirra.
í árslok 1988 voru gripir á stöðinni 62 talsins. Naut og nautkálfar voru 21,
þar af 11 að þriðjaættliðog 10 aðfjórða. Bornar kýrvoru24. Af þeim voru 7
að öðrum ættlið, 16 að þriðja og ein að fjórða. Óbornar kvígur og
kvígukálfar voru 17, þ.e. ein að 2. ættlið, 12 að þriðja og fjórar að fjórða.
Allir kálfar eru settir á, kvígur til endurnýjunar og hreinræktunar á
kúastofninum, en naut alin ýmist til sæðistöku vegna sæðinga í landi eða til
slátrunar á öðru ári. Þegar ættliðaskipti verða, eru tiltölulega mörg naut
reynd til sæðistöku.
Ólafur E. Stefánsson
34