19. júní - 19.06.1989, Page 25

MAEG
VERA
IFRIÐI
TAKK!
Alveg nýlega heyrði ég umræður í
útvarpinu um það hvernig nota bæri
orðin maður, karl og kona. Karl-
maður nokkur kvartaði þar undan
notkun orðsins karl; það orð er hlið-
stæða orðsins kerling, sagði hann og
hélt því fram að rétt merking karls
væri í rauninni aldraður karlmaður.
Heiti kynjanna vildi þessi karlmaður
hafa þessi: piltur og stúlka, maður og
kona, karl og kerling. Margir hlust-
endur urðu til að mótmæla þessu.
Var vitnað bæði í Biblíuna og Njálu
því til staðfestingar, að orðið maður
er samheiti yfir bæði kynin. Saman-
ber fyrstu Mósebók, þar sem stend-
ur: „Og Guð skapaði manninn eftir
sinni mynd, hann skapaði hann eftir
Guðs mynd, hann skapaði þau karl
og konu.“ Og í þessum umræðum
öllum var ekki síst rifjað upp gamla
slagorðið okkar: „Konur eru líka
menn.“ Og eftir að hafa heyrt út-
varpshlustendur þrefa þannig drjúga
stund um þetta, fór ég að þrefa við
sjálfa mig . . .
Víst eru konur mennskar!
Það vefst dálítið fyrir mér að ég er
maður, því verður ekki neitað. Það
vefst fyrir mér að tala um sjálfa mig
sem mann og illa gengur mér að fá
börnin mín til að trúa því að ég sé
maður! Og alveg er ég viss um, að
þegar ég var barn, taldi ég konur
ekki til manna — hefði jafnvel móðg-
ast ef einhver hefði kallað hana
mömmu mína mann!
En svo kom sá tími, að breiðfylk-
ingar kynsystra minna gerðu til þess
kröfu að þær yrðu skilgreindar sem
menn. Og ég var þeim sammála.
Enda voru fyrir þessu mörg rök. Ti!
dæmis: Hvernig gat ég litið á mig sem
meðlim í mannfélaginu og part af
mannkyninu, reynt að sýna af mér
manndóm eða talið formæður mínar
hafa átt hlut í mannkynssögunni ef ég
var ekki maður? Getur kona talist
mennsk nema hún sé maður?
A þessum tíma varð til nýtt orð í
íslensku — orðið starfskraftur. Þótt
mér finnist það orðskrípi, skil ég
alveg hvers vegna það var búið til:
uppfinningamaðurinn hefur ein-
hvern veginn ekki kunnað við það að
biðja konur um að hlýða kalli eftir
mönnum, t.d. í starfsauglýsingum.
Hann (líklega hefur uppfinninga-
maðurinn reyndar verið kona!) hefur
e.t.v. hugsað sem svo, að það væri
beinlínis asnalegt að segja menn,
þegar átt er við bæði kynin. Það kann
jafnvel að hafa hvarflað að honum
(henni?), að auglýsing með orðinu
starfsmaður höfðaði bara alls ekki til
kvenna. Og það gæti svo sem verið
alveg rétt hjá honum eða henni.
. . . En eru þær taldar til
manna?
Nú — sem sagt, ég tók undir það
með breiðfylkingunni, að ég væri
maður. Og um nokkurt skeið gerði
ég allt til að útbreiða tvíkynja merk-
ingu orðsins með því að nota það
25