19. júní - 19.06.1989, Síða 72

ing á svari hennar við ræðu Ólafs
Björnssonar þar sem rætt er um mál
sem mjög er á dagskrá nú, konur og
völd:
„ Menn segðu að konur vildu
aðeins ná í völdin. Nei, við vildum ná
í völd sem meðal til að verja okkur og
börn vor. Við vildum fá vopn til að
geta staðist í lífsbaráttunni. Nú vœr-
um við settar vopnlausar og verju-
lausar út í fylkinguna þar sem þeir
sem á móti vœru héldu þeim öllum.
Við vildum vera með þegar leggja
skyldi grundvöllinn undir framtíð
barna vorra.“ (bls. 96).
Það er eins og maður hafi heyrt
þetta áður og það nýlega! Baráttan
er gömul og ný.
Fyrir konur sem eru í stjórnmálum
er fróðlegt að lesa um samskipti
kvennanna. Þar gekk á ýmsu og virð-
ast hafa verið nokkrir flokkadrættir í
KRFÍ. Út úr þeim deildum má lesa
að sumum hefur fundist Bríet full
fyrirferðamikil og ráðrík. Þær hik-
uðu ekki við að fara með slíka gagn-
rýni í blöðin og verður stundum af
skítkast sem varla er konum sæm-
andi, svo einhver hefur hitinn verið.
Bríet B. skýrir málin hins vegar
þannig að þessar konur sjái: „Buxur
og ekkert annað“ (bls. 160). Það var
deilt um það hvort konur ættu að
vera einar og sér í stjórnmálunum
eða hvort þær ættu að ganga til liðs
við karlmennina. Bríet var þeirrar
skoðunar að þar til konur hefðu
fengið full lagaleg réttindi yrðu þær
að vera sameinaðar og halda sér utan
við flokkapólitík. Annars væri hætta
72
á að þær næðu engu fram. Aðrar
voru á þeirri skoðun að konur ættu
að taka þátt í landsmálapólitíkinni
við hlið karla og því má ekki gleyma
að á þessum árum var mikill hiti í
sjálfstæðisbaráttunni þegar verið var
að toga síðustu réttarbæturnar út úr
Dönum og þjóðernisstefnan fyrir
fullum seglum.
Alþjóðasamskipti kvenna eru
mikið rædd því Kvenréttindafélagið
var félagi í alþjóðasamtökunum Int-
ernational Women’s Suffrage Alli-
ance (Alþjóða kosningaréttarsam-
bandið). Laufey fær ýmis verkefni í
hendur vegna þessara samskipta og
nokkrar ráðstefnur koma við sögu,
ekki síst sú mikla ráðstefna sem hald-
in var í Búdapest 1913 sem þær
mæðgur sóttu. Af þeirri ferð er mikil
saga sem Bríet birti í Kvennablað-
inu. Þar þykir mér alltaf jafn
skemmtilegt að ráðherrann Hannes
Hafstein var með í ráðum og lagði til
að Bríet fengi sér silkikjóla fyrir ferð-
ina en skildi íslenska búninginn eftir
heima. Hann vildi greinilega ekki að
hún væri gamaldags og púkó innan
um heimsdömurnar.
Þannig mætti endalaust tíunda ým-
is efni sem sagt er frá. Þegar á heild-
ina er litið er bókin um Bríeti lýsing á
ákveðnum tíma og ákveðnu fólki.
Það sem er merkilegt við bókina er
að þarna fáum við lesendur að
skyggnast inn í heim sem engum var
ætlað á sjá. Margt er látið fjúka í hita
augnabliksins sem aldrei var öðrum
ætlað en Laufeyju. Allt verður það
þó til að draga skýrar upp mynd af
þeirri merkilegu konu Bríeti Bjarn-
héðinsdóttur sem fæddist sem fátæk
bóndadóttir norður í Húnavatns-
sýslu, en lifði þá tíma sem þrátt fyrir
allt gerðu henni kleift að verða stór-
veldi í baráttusögu íslenskra kvenna.
Um jólin kom út saga annarrar
baráttukonu Goldu Meir frá ísrael.
Það er forvitnilegt að velta fyrir sér
hvað gerir örfáum konum kleift að
rísa upp og verða áhrifavaldar sinnar
samtíðar. Þær Bríet og Golda eiga
það sameiginlegt þrátt fyrir gjörólíkt
umhverfi að snemma beygðist krók-
urinn. Þær voru konur sem létu eng-
an eiga neitt hjá sér, höfðu hugsjónir
og baráttuvilja. Það þarf sterk bein
til að þola bæði góða og slæma daga,
gott upplag og þó um fram allt rétt-
lætiskennd, hvaðan sem hún svo er
sprottin.
Eg ítreka enn að allar konur ættu
að lesa bókina um Bríeti. Hún er vel
unnin af hálfu Bríetar Héðinsdóttur,
persónulegt verk og skemmtilegt.
Bríet H. hefur lagt á sig gífurlega
vinnu til að gera bréf ömmu sinnar
skiljanleg, leitað upplýsinga um
ótrúlegasta fólk og farið víða um álf-
ur til að finna heimildir sem snerta
frásögnina. Öll sú vinna skilar sér vel
í þessari kvenlegu baráttubók. Bríet
Héðinsdóttir er búin að leggja stóra
innistæðu inn á þann reikning sem
við allar skuldum baráttukonum
fyrri tíma. Þær lögðu þann grunn sem
við stöndum á og sú framkvæmd
gekk ekki átakalaust fyrir sig. Því
stærri er skuldin, en hún verður auð-
vitað fyrst og fremst greidd með því
að við stöndum okkur í að bæta hag
kvenna og „leggja grundvöllinn að
framtíð barna vorra“.