Frjáls verslun - 01.11.2002, Blaðsíða 6

RITSTJÓRNARGREIN
Að vera vel upp alinn!
Eitt af stóru málum þessa árs eru vaxandi
áhyggjur um að siðferði sé að versna í við-
skiptum. Þetta er orðað þannig að ársins 2002
verði minnst sem ársins þegar samskipti manna
í viðskiptum urðu óvægnari og hatursfyllri og
menn urðu tilbúnari til þess en áður að svíkja
félagann í von um skjótfenginn gróða. Sumir
nefna þetta árið sem góðu gildin „orð skulu
standa“ og „heiðarleiki borgar sig“ áttu í vök að
verjast í viðskiptalífinu. Það er ástæða til að vekja
athygli á þessu, en það má heldur ekki mála
skrattann upp á vegg og sjá hann i öllum
hornum. Almennt er fólk heiðarlegt! En það leynist alltaf
misjafn sauður í mörgu fé. Þannig hefur það verið frá örófi alda.
Það verður aldrei komið í veg fyrir fjárdrætti og svik. Mann-
skepnan er einu sinni breysk og ekki gerð úr stáli eða steypu,
þótt menn skuli leitast við að vera heilsteyptir. Það er í góðu lagi
að vera harður á sínu í viðskiptum, en gauragangur og ósvífni er
óþarfi. Standa skal við samninga og standa skal rétt að hlut-
unum í mannlegum samskiptum, t.d. við uppsögn starfsfólks
eða við gerð starfslokasamninga. Það þarf enga gæjastæla.
„Stöðvið tætarann“ Mönnum hefur orðið tíðrætt um versn-
andi siðferði í viðskiptum með hlutabréf og þar hafa þeir mikið
til síns máls. Það er ekki séríslenskt. I Bandaríkjunum komu
upp tvö stærstu gjaldþrotamál sögunnar á árinu, gjaldþrot
Enrons og WorldCom. Þannig telst setningin „stöðvið tætar-
ann“ setning ársins. Hún var sögð af starfsmanni stærstu endur-
skoðunarstofu heims, Arthur Andersen, sem annaðist reikn-
ingsskil og ráðgjöf fyrir Enron. Hann gaf fyrirskipun um að tæta
skjöl sem voru á gráa svæðinu. Þegar byijað var að tæta snerist
honum hugur og hann lét þessa setningu út úr sér. I Enron og
WoldCom var logið að hluthöfum frarn á síðustu stundu. Það er
ekki glæpur að verða gjaldþrota, en það er hins vegar slæmt að
plata fólk til að fjárfesta í fyrirtækjum með því að slá upp
Hollywood-leiktjöldum um reksturinn, eins og tíðkaðist svo
mjög í netbólunni sálugu. Enda hafa svikin komið 1 bakið á
mönnum. Trúnaðarbrestur er á milli bandarískra hluthafa og
stjórnenda fyrirtækja. Það lætur enginn plata
sig tvisvar. Það er helsta ástæðan fyrir því að
fjárfestar halda að sér höndum og markaðurinn
vestanhafs nær sér ekki á strik.
„Að pakka inn dílnunT Margir hafa sömu-
leiðis áhyggjur af siðferðinu í íslenskum verð-
bréfaviðskiptum, að gráu svæðin séu of mörg
innan fjármálafyrirtækjanna, og að þau ásamt
mörgum Ijárfestum vilji hagnast einum of hratt.
Líkt og „stöðvið tætarann" hefur saklaust
orðalag, eins og „að pakka inn dílnunT, fengið á
sig blæ óheiðarleika. Það er ágætt áramótaheit að skoða betur
viðskiptasiðferði innan tjármálaíyrirtækjana. Gengur það t.d.
upp að banki sé viðskiptabanki fyrirtækis A og búi yfir öllum
upplýsingum um það, en fari síðan í að kaupa stóran hlut í fyrir-
tæki B sem er i harðri samkeppni við A? Hvers vegna láta bankar
það ekki duga að vera bankar sem lána mönnum peninga til að
kaupa í fyrirtækjum? Geta bankar verið sjálfir í hlutabréfavið-
skiptum og með ráðgjöf um hlutabréfakaup þegar þeir eru á
sama tíma með mikið undir vegna stórra lána til ákveðinna fyrir-
tækja? Getur verið að í einu herbergi innan banka sé verið vinna
fyrir einn viðskiptavin að flármögnun kaupa hans á fyrirtæki,
„pakka inn díl“, á sama tima og í næsta herbergi er verið að vinna
fyrir annan viðskiptavin að sama máli? Er ekki augljós hætta á að
trúnaðarupplýsingar leki á milli herbergja? Halda bankar uppi
gengi bréfa í fýrirtækjum sem þeir eiga til þess eins að sýna betri
stöðu í efnahagsreikningi sínum?
Það er alltaf hollt að skerpa á umræðunni um siðferði, hvort
sem það er nefnt viðskiptasiðferði eða eitthvað annað. Engin
ástæða er þó til að kæfa menn í reglugerðum og skerða frelsið.
Reglugerðaþegnar eru leiðinlegir þegnar. Hver og einn verður
að finna sín eigin góðu gildi, bera ábyrgð á sjálfum sér, sínum
ijárfestingum, og taka afleiðingum gjörða sinna.
Það er hægt að vera allt í senn; snjall í viðskiptum, ákveðinn,
heiðarlegur og kurteis. Það hét víst í gamla daga að vera vel upp
alinn.
Jón G. Hauksson

Stoftiuð 1939
Sérrit um viðskipta-, efnahags- og atvinnumál - 64. ár
Sjöfn Guðrún Helga Geir Olajsson Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Egilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitshönnuður
RTTSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir
BLAÐAMAÐUR: Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrímur Egilsson
ÚTGEFANDI: Heimurhf.
V heimur
RTTSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIDSIA:
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 512 7575, fax: 561 8646, netfáng: fv@heimur.is
ÁSKRIFTARVERÐ: kr 7.700.-10% afsláttur ef greitt er með kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 799 kr.
DREIFING: Heimur hf., sími 512 7575
FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Gutenberghf.
UTGREININGAR: Heimur hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
ISSN 1017-3544
6