Fréttablaðið - 12.11.2011, Qupperneq 34

12. nóvember 2011 LAUGARDAGUR34
STÖÐUPRÓF HAUSTIÐ 2011
Stöðupróf á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins verða haldin í
Menntaskólanum við Hamrahlíð sem hér segir:
Danska (6 einingar*), mán. 28. nóvember kl. 16.00.
Enska (9 einingar*), mið. 30. nóvember kl. 16.00.
Franska (12 einingar*), þri. 29. nóvember kl. 16.00.
Ítalska (12 einingar*), þri. 29. nóvember kl. 16.00.
Mathematics,103, 203 og 263, fim. 01. desember kl. 16.00.
Norska (6 einingar*), lau. 03. desember kl. 10.00.
Spænska (12 einingar*), þri. 29. nóvember kl. 16.00.
Stærðfræði 103, 203 og 263, fim. 01. desember kl. 16.00.
Sænska (6 einingar*), lau. 03. desember kl. 10.00.
Þýska (12 einingar*), þri. 29. nóvember kl. 16.00.
*hámarks einingafjöldi sem hægt er að ná, frá og með fyrsta
áfanga á framhaldsskólastigi.
Rafræn skráning í stöðupróf fer fram á heimasíðu skólans http://www.mh.is.
Frekari upplýsingar á skrifstofu skólans í síma 595-5200 eftir 9. nóvember.
Sýna þarf persónuskilríki með mynd í prófinu.
Prófgjald, kr. 6000 fyrir hvert próf, ber að greiða inn á reikning Menntaskól-
ans við Hamrahlíð í banka 323 hb 26 nr 106, kt. 460269-3509. Greiðslufrestur
er til hádegis á prófdegi en vegna norsku og sænsku á hádegi föstudaginn
2. des. Nauðsynlegt er að við greiðslu komi fram nafn og kennitala próftaka.
Réttur til próftöku byggist á að prófgjald hafi verið greitt.
Rektor.
Menntaskólinn við Hamrahlíð
www.mh.is
E
inu sinni, þegar Ísland
var hernumið land,
bjuggu fimm systur á
bænum Gunnarshólma
í Kópavogi. Systurnar,
sem voru hver annarri
kátari og uppátækjasamari, bjuggu
við áhyggjulaust og frjálslegt líf í
íslenskri sveit. Á sama tíma bjuggu
jafnaldrar þeirra í Evrópu við stríð.
Systurnar léku sér oft að því að
synda og ærslast við stíflu sem
faðir þeirra hafði byggt í Hólmsá.
Bandaríski herljósmyndarinn Emil
Edgren frétti af sundferðunum og
fékk leyfi til að mynda systurnar
við leikinn. Nú, tæpum sjötíu árum
síðar, prýðir ein af þessum myndum
forsíðu nýútkominnar bókar með
ljósmyndum Edgrens frá Íslandi.
Myndirnar sýna fólk við hversdags-
lega iðju á Íslandi. Þær skapa ótrú-
lega andstæðu við ljósmyndir frá
stríðshrjáðri Evrópu á sama tíma.
Hermenn á hverju strái
Bærinn Gunnarshólmi blasir við
ferðalöngum á leiðinni austur fyrir
fjall. Þetta stóra og fallega býli
byggðu foreldrar systranna, hjón-
in Gunnar Sigurðsson, frá Fossi á
Skaga, og Margrét Gunnarsdóttir,
sem var ættuð úr Langadal, árið
1928. Þar bjó fjölskyldan, auk einn-
ar ömmu, Guðríðar Einarsdóttur.
Þar var jafnan líka nokkur fjöldi
vinnufólks, en í heildina bjuggu á
bilinu 20 og 25 manns á Gunnars-
hólma, þegar mest var að gera á
sumrin.
Á stríðsárunum byggðust upp
braggahverfi, svokallaðir kampar,
allt í kringum Gunnarshólma. Þeir
voru meðal annars uppi á Lögbergi,
á Geithálsi og á Baldurshaga niðri
við Rauðavatn. Systurnar ólust því
upp við að sjá hermenn á hverju
strái, í orðsins fyllstu merkingu.
Kátar og áhyggjulausar stelpur
Í dag eru systurnar fimm á áttræð-
is- og níræðisaldri og allar enn þá
„kátar og ágætar“ eins og Auður, sú
næstyngsta í hópnum, segir. Sjálf
fæddist hún árið 1931 og var því
níu ára þegar Ísland var hernum-
ið af Bretum. Þrjár systranna voru
eldri, þær Gyða, Guðríður og Sigríð-
ur, og ein yngri, Edda.
„Við fengum að vera fimm kátar
og áhyggjulausar stelpur á Gunn-
arshólma,“ rifjar Auður upp með
blik í auga. Það er greinilegt að
henni þykir ljúft að rifja upp æsku-
árin, enda ólust þær systur upp við
mikið frelsi og traust foreldra sinna.
„Ég vissi ekki fyrr en á fullorðins-
árum hvaða silfurskeið ég hafði
fæðst með í munni og fylltist þá
þakklæti yfir því,“ segir Auður.
Stelpurnar þvældumst um landið
þegar þær áttu lausar stundir, sem
voru fleiri heldur en vinnustund-
irnar. Þær fóru oft að stíflunni,
stungu sér í hylinn og hlupu yfir
stífluna. „Hólmsáin var bæði notuð
til leikja og baða. Ég man sérstak-
lega eftir því að þegar
kom hressileg rigning
fórum við beint í sund-
fötin og hlupum út. Í
dag er Hólmsáin aftur
notuð til leikja, en sonur
okkar býr á bænum með
sinni fjölskyldu,“ segir
Auður og brosir. Henni
þykir vænt um að hafa
æskuheimilið áfram í
fjölskyldunni.
Sterk fyrirmynd
Auður á ekki annað en
hlýjar minningar um
hernámið. „Þetta er fal-
leg minning í mínum
huga. Hermennirn-
ir voru allt í kringum
okkur og voru afar kurt-
eisir menn. Það gætu
sjálfsagt komið fimm
mismunandi útgáfur af
þessari sögu, en barnsminni mitt er
í það minnsta mjög jákvætt.“
Hún segir að Gunnarshólmi hafi
haft mikið aðdráttarafl, enda hafi
þar jafnan verið fjöldi fólks og
mikil kátína í loftinu. „Mamma var
létt í skapi, en á sama tíma stjórn-
aði hún öllu og var mikill hershöfð-
ingi. Hún var á undan sinni sam-
tíð. Pabbi fór í bæinn í sína búð
snemma á morgnana, svo það var
mamma sem stjórnaði. Veðurfrétt-
ir voru bannaðar á stríðsárunum, en
mamma þurfti ekki annað en að líta
til himins til að vita hvernig veðrið
yrði. Út frá því gaf hún fyrirmæli
um hvort ætti að slá, heyja eða eitt-
hvað annað þann daginn. Hún hefði
verið kölluð kvenremba ef við höfð-
um átt það orð til þá.“
Margir Reykvíkingar af eldri
kynslóðinni muna eftir föður þeirra
systra, Gunnari, sem rak kjötbúð í
húsinu Von á Laugaveginum. Þar
bjó fjölskyldan öll á veturna, þegar
stelpurnar gengu í skóla. Eftir stríð
réðust eldri systurnar, þær Gyða og
Guðríður, líka í verslunarrekstur á
neðri hæðinni, og stofnuðu Dömu- og
herrabúðina sem margir muna eftir.
Heimsveldið stöðvað
Það varð fljótt hversdagslegur
þáttur í lífi fólksins á Gunnars-
hólma að sjá hermönnum bregða
fyrir. Á haustin fylltust
móarnir af hermönnum
í berjamó og stundum
komu þeir að bænum til
að biðja um sveitamjólk
að drekka, enda margir
hverjir sveitastrákar
sjálfir. Heimilisfólkið
fylgdist líka stundum
með hermönnunum við
æfingar úti á túni, þar
sem þeir marseruðu
í hópum eins og her-
manna er von.
Það var á einni slíkri
æfingu sem heimilis-
faðirinn bauð breska
heimsvaldinu birginn.
Það var snemma morg-
uns, þegar fjölskyldan
var að vakna til lífsins,
að hópur hermanna
kom marserandi inn
túnið og gerði sig lík-
legan til að vaða yfir stóran kart-
öflugarð sem var nýbúið að setja
niður í. Þetta lét bóndinn ekki
yfir sig ganga og hræddist ekki
hermennina með sína brugðnu
byssustingi. Hann æddi út, á föð-
urlandinu einum fata, og stöðvaði
hersinguna. Við þetta varð mikið
uppistand hjá konunum í hús-
inu, sem bæði skömmuðust sín og
voru um leið dauðhræddar. Her-
mennirnir hörfuðu og síðan hefur
verið haft fyrir satt að þarna hafi
íslenski bóndinn, sem var að verja
heimili sitt, börn og bú, stöðvað
framgang breska heimsveldisins
á einu augabragði.
Hlýjar minningar frá hernámi
ÁHYGGJULAUS ÆSKA Systurnar á Gunnarshólma skemmtu sér oft við stífluna í Hólmsá, þar sem myndin er tekin, stungu sér í hylinn og ærsluðust. Lengst til vinstri á myndinni, með klút á höfði, stendur Sigríður. Við hlið
hennar er Sigríður Bjarnadóttir kaupakona og þá Guðríður. Fyrir framan þær situr sögukonan Auður á hækjum sér. Minni myndirnar tvær sýna systurnar þá og nú. Á nýrri myndinni eru systurnar í þessari röð: Guðríður,
Gyða, Sigríður, Auður og Edda. Á þeirri eldri raðast þær svona: Guðríður, Sigríður, Gyða, Auður, kaupakonan Sigríður og loks litla systirin Edda. MYND/EMIL EDGREN
Systurnar fimm, sem ólust upp á Gunnarshólma
á 4. og 5. áratug síðustu aldar, voru ærslafullar og
uppátækjasamar. Þær prýða forsíðu bókarinnar
Dagbók frá veröld sem var, sem sýnir myndir her-
ljósmyndarans Emils Edgren frá Íslandi stríðsár-
anna. Hólmfríður Helga Sigurðardóttir tók hús á
næstyngstu systurinni, Auði Gunnarsdóttur.
Hún hefði
verið kölluð
kvenremba ef
við höfðum
átt það orð til
þá.