Morgunblaðið - 27.11.2010, Blaðsíða 103

Hermenn Þjóðhetjur sveifla bandaríska fánanum í árlegri skrúð-
göngu Macys verslunarkeðjunnar.
H
jálpræðishermenn í full-
um herklæðum standa
fyrir utan allar verslanir
með söfnunarbauka eins
og hlóðapott og hringja látlaust bjöll-
um sínum. Þeir byrja strax fyrsta
nóvember. „Dingalingaling, dinga-
lingaling“ smýgur inn undir sam-
viskuskinn. Ég er viss um að þegar
aðfangadagur rennur upp nær fram-
lag mitt að framfleyta heimilis-
lausum fram að næstu jólum. Ekki að
ég sjái eftir því. Einhvern veginn er
það svo sjálfsagt að gefa.
Bandaríkin eru ekki með opinbert
framlag til heimilislausra nema að
takmörkuðu leyti. Fólk fær ekki bæt-
ur sem duga til framfærslu. Ég velti
oft fyrir mér áður en ég flutti hingað
hvernig færi þá fyrir þeim sem
minna mega sín. Auðvitað hafa þeir
það skítt, í svona fjölmennu sam-
félagi eru öfgarnar enn meiri en
heima á litla Íslandi. Þeir ríkari eru
miklu ríkari og þeir fátæku miklu fá-
tækari.
Hér eru kirkjurnar, ýmis góðgerð-
arsamtök og einstaklingar mjög virk
í samfélagsaðstoðinni. Það þykir al-
veg sjálfsagt og er næstum gerð
krafa um að þeir sem hafi nóg gefi
með sér. Ef fólk er ekki aflögufært
þá gefur það tíma sinn. Hér hitti ég
varla nokkurn mann sem ekki er í
sjálfboðastarfi af einhverju tagi; með
heimilislausum, í súpueldhúsum,
heimilum fyrir börn, með dýrum, í
náttúrunni, endalaust er hægt að
telja upp af þeim lista. Meira að segja
skólarnir taka virkan þátt. Krakk-
arnir komu með miða úr skólanum
þar sem þau voru hvött til að koma
með þurrmat, dósamat eða hreinlæt-
isvörur. Fyrir þessi jól var keppni á
milli bekkja og við hreinsuðum allt úr
búrskápnum. Það er gott að gefa!
Jól án ömmu og afa
Þótt við fjölskyldan séum búin að
búa hér í suðurríkjum Bandaríkj-
anna í á þriðja ár þá verða þessi jól
þau fyrstu án þess að amma eða afi
séu með. Það verður undarlegt. Á jól-
unum sækir maður í gamlar hefðir.
Vill vera með stórfjölskyldunni og
vill að börnin manns kynnist þeirri
hefð sem maður sjálfur ólst upp við.
Ljósin, snjórinn, smákökubakst-
urinn, hreingerningarilmur. En ann-
að sem ég finn enn sterkar er hvað
þessi samvera yfir jólin er ómetanleg
fyrir ömmur og afa. Held að það sé
það sem er erfiðast fyrir fólk sem býr
erlendis. Þessi tilfinning að maður sé
að snuða börnin, ömmurnar og afana
um ómetanleg augnablik í minninga-
bankann.
Það þarf að hugsa jákvætt. Ég veit
að allir drengirnir mínir (líka þessi
fullorðni) verða fegnir að þurfa ekki
að fara í spariföt á hverjum degi til að
mæta í fjölskylduboð. En fjölskyld-
unnar verður sárt saknað. Það verð-
ur því alfarið á ábyrgð okkar hjóna
að halda í hefðina og skapa rétta and-
rúmsloftið.
Yfir þakkargjörðina er vetrarfrí í
skólum svo við byrjuðum á jóla-
hreingerningunni. Ég eyddi góðum
tíma í að þefa af hreingerningarlög-
unum í búðinni. Að lokum fann ég
þann eina rétta, ekki sama nafnið en
sama lyktin og nú er sítrónuilmur í
öllum hornum. Alveg eins og hjá
mömmu. Á eftir bökuðum við nokkr-
ar piparkökur til að hita okkur upp.
Það vantaði alveg ömmuna á köku-
keflið. Netið mun síðan alveg bjarga
okkur á Þorláksmessu með beina út-
sendingu frá Ríkisútvarpinu. Það há-
tíðlegasta sem ég veit er lestur jóla-
kveðjanna. Það mun vanta ilminn af
hangikjöti að sjóða í potti en þetta
kemst mjög nálægt því sem ég ólst
upp við. Þetta er það sem ég vil að
börnin mín upplifi þegar þau skreyta
tréð á Þorláksmessu. Gamalt íslenskt
jólaskraut og nýtt amerískt jóla-
skraut.
Rétt eins og heima á Íslandi er fólk
misduglegt að skreyta hjá sér. Í
hverfinu þar sem ég bý er fólk með
mjög ólíkan bakgrunn, sumir skreyta
ekkert, aðrir mjög mikið. Það besta
við að búa hér er að ég finn engan
þrýsting frá nágrönnum um að
skreyta mikið og vel á réttum tíma.
Hér búa Indverjar, fólk frá Asíu,
Evrópu, hvítt fólk og svart fólk,
gagnkynhneigðir og samkyn-
hneigðir. Múslimar, hindúar, trúlaus-
ir og kristnir. Samt er þetta mjög lít-
ið hverfi, ekki nema hundrað hús. Í
öðrum hverfum er mun meira
skreytt. Hús upplýst hátt og lágt,
sleði, hreindýr og jólasveinn á þaki,
allur Norðurpóllinn í bakgarðinum
eins og þeir segja. Þetta eru jól nú-
tímans. Þó eru vissar hefðir sem
standast tímans tönn. Alls staðar í
heiminum heldur fólk mestri tryggð
við hátíðarmatinn og er með upp-
skriftir langt aftan úr ættum. Hér í
Bandaríkjunum finnur maður strax
eftir stutta búsetu að þakkargjörðin í
lok nóvember er jafnvel enn meiri
fjölskylduhátíð en jólin. Þá flýgur
fólk landshornanna á milli eða keyrir
tugi klukkustunda til að vera með
fjölskyldunni og skiptast á gjöfum.
Matseðillinn þann dag er alveg fast-
mótaður. Fylltur kalkúnn, soðsósa,
flauelsmjúk kartöflumús, laukbak-
aðar grænar baunir, trönuberjasósa
og graskersbaka í eftirrétt.
Föstudagurinn svarti
Venjan er að borða þakkargjörð-
arkalkúninn snemma dags, um fjög-
urleytið. Eftir matinn skiptist fólk
svo í tvær fylkingar. Þá sem fara út í
vænan göngutúr til að bæta melt-
inguna og svo hina sem leggjast í sóf-
ann á meltuna og horfa á íþrótta-
viðburð í sjónvarpinu. Þakkargjörðin
er síðasta fimmtudag í nóvember.
Daginn eftir hefst formleg jóla-
verslun, þá eru búðir opnaðar klukk-
an fimm um morguninn ef þeim hef-
Bjalla Starfsmenn Hjálpræðishersins safna fyrir heimilslausa.
Skraut Við þetta ónefnda heimili í Suðurríkjum Bandaríkjanna úr og grúir af jólaskrauti.
Ameríkujól
án afa og
ömmu
Hrekkjavakan er búin. Á einni nóttu hafa skrímsla-
grímur og haustlitað sælgæti horfið úr búðahillunum
og í staðinn komið jólaskraut og rautt, hvítt og grænt
nammi. Undirheimarnir hafa, í bili að minnsta kosti,
tapað orrustunni gegn gleði og gjafmildi. Arndís
Huldudóttir segir frá hátíðisdögum í Bandaríkjunum.
90 Jólablað Morgunblaðsins 2010
Bankastræti 3 | l0l Reykjavík |Sími 551 3635
Flottar
sokkabuxur
– einstök hönnun
frá