Ný saga - 01.01.1990, Síða 55

Ný saga - 01.01.1990, Síða 55
„SAGNFRÆÐINGAR VERÐA AÐ ÞEKKJA SINN VITJUNARTÍMA... “ Rætt við Karsten Fledelius um kvikmyndir og sagnfræði arsten Fledelius er kunnur í heimi sagn- JL m. frœðinnar. í mörg ár hefur hann sinnt rannsóknum á kvikmyndum, jafnt leiknum sem heimildarmyndum, m.a. með tilliti til heimildagildis þeirra, hvernig megi nota þœr sem sagnfrœðilegar heimildir, hvers konar viðhorf þœrsþegla og hvaða boðskap þœrflytja á- horfendum. Fledelius er lektor við Kaupmannahafnarhá- skóla og hefur ritað fjölmargar greinar og bœkur um kvik- myndir og sagnfrœði, en auk þess Jiutt aragrúa fyrirlestra um efnið. Þá hefur hann stað- ið framarlega í alþjóðlegu samstarfi á rannsóknarsviði sínu, verið forseti IAMHIST, International Association for Audio-Visual Media in Histor- ical Research and Education, og haldið námskeið víða um heim, m.a. á íslandi. Karsten Fledelius er boðberi nýrra hugmynda, hugmynda sem eiga brýnt erindi við sagn- frceðinga. Nýrri sögu þótti því við hœfi að skrafa örlítið við hann um kvikmyndir og sagn- frœði. Fyrst var hann inntur eftir því hver tildrögin voru til þess að hann fékk áhuga á þessu efni. Mín fyrstu kynni af sögu voru þegar ég var átta ára gamall en þá var mér gefin Danmerkurkróníka Saxa hins málspaka en hana svelgdi ég í mig og trúði hverju orði. Þegar ég var ellefu ára fékk ég brennandi áhuga á sögu Austrómverska ríkisins en 1000 ára saga þess var af- greidd með 2-3 línum í kennslubókinni. Það fannst mér afleitt og ákvað að gera eitthvað í málinu. Ég fékk sem sagt snemma áhuga á mið- aldasögu og með hliðsjón af því kann að vekja furðu hvers vegna ég snéri mér síðar meir Karsten Fledelius. að kvikmyndum og sjónvarpi. Skýringin á því er sú að í há- skóla var lærimeistari minn í miðaldasögu Niels Skyurn- Nielsen en hann kenndi einnig aöferðafræði og áleit að í þeirri kennslu þyrfti að beina athyglinni að nútímasögu meir en þá var gert. Hann var þeirr- ar skoðunar að lifandi myndir væru óendanlega mikilvægar sagnfræðilegar heimildir. Frá því á 6. áratugnum höfðu Þjóðverjar verið í farar- broddi í sagnfræðilegum rann- sóknum á lifandi myndum. Skýringin á því er sú að við rannsóknir á Þriðja ríkinu gegna lifandi myndir þýðing- armiklu hlutverki. Hvernig gat það gerst að menningarþjóð á borð Þjóðverja féll kylliflöt í villimennsku? Með því að kanna myndmál nasista, t.d. kvikmyndir af fjöldasamkom- um, var og er hægt að öðlast mikilvægar upplýsingar sem hjálpa okkur að skilja fyrirbær- ið. Því var |iað eitt fyrsta verk Skyum-Nielsens sem prófess- ors að fara í nokkurs konar pílagrímsför til þeirra staða í Þýskalandi jiar sem rannsókn- um á myndmáli var mest sinnt. Úr þeirri reisu snéri hann svo heim til Danmerkur uppnum- inn og kom á laggirnar vinnu- hóp um heimildagildi lifandi mynda. Þetta var í desember 1965 og af einskærum áhuga slóst ég i hópinn. í fyrstu einbeittum við okkur að því að kanna hvernig kvik- ntyndir voru notaðar við sögu- kennslu í dönskum skólum og byrjuðum á myndinni Árin fimm („De fem aar“) sem fjall- ar um hernám Danmerkur í síðari heimsstyrjöld. Hún hafði verið notuð mjög mikið og fól í sér hinn opinbera sannleika um hernámsárin. Síðar fylgdu aðrar myndir um sama efni. Það sem við gerðum var að rannsaka nákvæmlega hvert einasta myndskeið í því skyni að komast að uppruna þess, á sambærilegan hátt og maður rannsakar miðaldahandrit í leit að elsta texta. Einungis var hér um lifandi myndir að ræða en ekki texta og því fylgdu auð- vitað mörg ný vandmál. Ég get nefnt ykkur dæmi: í atriði sem á að hafa verið fest á filmu í byrjun apríl sést að öll tré eru í fullum skrúða! Það nær ekki nokkurri átt því í Danmörku laufgast tré ekki að fullu fyrr en í maí. Hér hlýtur því að vera um fölsun að ræða. Ég gæti nefnt fleiri dæmi af svip- uðum toga. Nú var ég sem sagt kominn á bragðið. Árið 1969 fékk ég svo stöðu í miðaldasagnfræði við háskólann í Kaupmanna- höfn og jafnframt það verkefni að hafa umsjón með rann- sóknum á myndmáli og að út- vega myndir. Það getur kostað mikið japl og jaml og fuður að verða sér úti um tilteknar myndir erlendis frá, og í þokkabót er þetta rándýrt sport. Hentugast er er að fá kópíur af myndunum og horfa á þær í myndbandstækinu heima hjá sér. í því tilliti er á- standið best í Bandaríkjunum en hægt er aö kaupa kópíur af myndum sem eru á þjóðskjala- safninu þar vestra. í Bandaríkj- Hvernlg gat þaö gerst aö menningarþjóö á borö Þjóöverja féll kyllillöt í villimennsku? 53
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Ný saga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.