Ritmennt - 01.01.2000, Blaðsíða 69

Ritmennt - 01.01.2000, Blaðsíða 69
RITMENNT legra prestmanni, en að skrifa upp tröllasög- ur og rímur, eða æra sig í historiis framandi, romanorum og annarra, einungis sér sjálf- um til skemmtunar og öðrum til eyrnafyll- is" (69-70). En svo lcemur fornfræðingurinn upp í Jóni og hann getur ekki stillt sig um að enda lcaflann á því að segja: „En þó hann slcrifaði upp eina eða tvær af vorum þörf- ustu sögurn, lofa eg, en lasta eigi". Prestar eiga sem sagt helst að skrifa eða yrkja til þess að hafa siðbætandi áhrif á almenning og styrkja hann í trúnni. En þeir mega einn- ig skrifa fræðilegar ritgerðir, ef þeir eru svo búnir að lærdómi, og þá helst um sitthvað sem við lcemur kristinni trú. Þó að búslcapur og bændastétt fái elcki mikið rúm í Hagþenki miðað við hinar lærðu stéttir og viðfangsefni þeirra, lcemur það glögglega fram hjá Jóni að búnaðarvitið, eða góð oeconomia, er öiium mönnum hin þarfasta „því það byrjast með ölium stönd- um og varir til hvers eins æfiioka" (71). I lcafla sem hann nefnir „Um búnaðarvitið" fjallar liann um hvað menn þurfi að hafa í huga og lcunna til þess að ná sem bestum ár- angri í búslcap. Kaflinn er að vísu stuttur og yfirlitslcenndur, eins og reyndar ritið er allt meira og minna, en samt sem áður lcemur Jón slcoðunum sínum á ýmsu varðandi bú- slcap þar á framfæri. Til dæmis leggur hann til að vel stæðir liændur á útræðisjörðum lcosti sér stærri og betri slcipum í félagi hver við annan. Hann telur þörf á því að slcrifað sé um búskap fyrir íslendinga, en eini ís- lendingurinn sem hann veit til að hafi telcið þess lráttar lrlut fyrir í rituðu máli er séra Sveinn í Holti, faðir Brynjólfs bislcups. Það rit hafði þó verið útlagt úr þýslcu og fjallaði rnest urn móralíu í búslcap, en elclci um VIÐHORF TIL BÓKMENNTA Stofnun Árna Magnússonar. Innsigli Jóns Ólafssonar á bréfi til Markúsar Bergsson- ar sýslumanns í Ögri dagsettu í „Kaupenhafn, þann 15. Maji, Anno 1737". Bréfið er í AM 410 fol. sjálfa bústjórnina, sem Jóni finnst meira máli skipta. Hann bendir mönnum þess vegna á bólc eftir sænslcan mann, prestinn Jacob Serenius, Engelska ákeimannen och fáreherden. Margt þarflegt segir hann að sé í þessari bólc fyrir íslendinga, elclci síst um geymslu og rælct á lcvilcfénaði, enda er þar miðað við svipaða landsliætti og eru hér á landi. Jón telcur þó fram að menn verði elclci fullkomnir af bólcum einum, en þær styrlci og styðji umþenkinguna, festi í minni og árétti það sem gagnlegt kann að vera. Jón nefnir ýmislegt fleira sem menn gætu slcrifað löndum sínum til gagns, þó að þcir hlutir séu kannslci eklci bráðnauðsynlegir. Hér má talca sem dæmi ættfræði, sem hann telur fróðlega og slcennntilega mennt, en varla þó „vert að gjöra sér ómalc fyrir henni í smáfóllcs ætturn, og ei nema þeim sem flest stórmenni hafa uppfyllt" (78). Annála- slcrif eru að dómi Jóns „sá hesti liistoríu- máti í sjálfum sér" og „liistoria literaria" væri ærið þörf (78). Einnig væri gagnlegt að slcrifa „plrysicam Islandicam", einlcanlega 65
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.