Freyr - 01.05.2004, Qupperneq 11

Hvað er það i núverandi samn-
ingi sem skiptar skoðanir eru
um?
Eg tel að það séu einkum
deildar meiningar um þær til-
færslur sem samningurinn gerir
ráð fyrir um að hluti af bein-
greiðslunum fari yfír á álags-
greiðslur út á gæðastýringu.
Þessar greiðslur eiga að vera
22% af breingreiðslunum í lok
samningstímabilsins.
I annan stað hefur verið mikill
ágreiningur um svokallaða 0,7
reglu, sem nú er reyndar orðið
0,64. (Sú regla mælir svo fyrir að
þeir sem eiga aðeins 0,7 ær á fóðr-
um miðað við hvert ærgildi
greiðslumarks skuli leystir undan
útflutningsskyldu á innleggi sínu).
Það hefúr verið mikill ágreiningur
um hana, og þó öllu heldur um
það að menn geti verið enn að
kaupa sig inn i hana.
Eftir aðalfund Landsamtaka
sauðfjárbænda 2002, sem haldinn
var á Bifröst, þá var samningur-
inn opinn til endurskoðunar. Fyr-
ir þann fund var tekist verulega á
um þessi mál. Þar náðu menn
samkomulagi með miklum meiri-
hluta um að leggja til breytingar
á samningnum, þ.e. annars vegar
að loka 0,7 reglunni þannig að
menn gætu ekki keypt sig inn í
hana og hins vegar að minnka til-
færslu á beingreiðslum yfír í
álagsgreiðslur fyrir gæðastýr-
ingu.
Samninganefnd bænda og ríkis-
ins tók upp þessar tillögur og
gerði að sínum. Þetta náði hins
vegar ekki fram að ganga í með-
förum Alþingis og ég tel að menn
séu nánast sammála um það núna
að það var mikið ólán að þannig
fór.
Var ekki þarna spurning um aft-
urvirkni þessara breytinga?
Hafi það verið þá var hægt að
taka það atriði út og láta breyting-
una standa að öðru leyti. Ég tel að
þessi niðurstaða hafí orðið til þess
að fylgi við að taka upp samning-
inn hafi dvínað. Ég vona að menn
geti núna einhent sér í það að
móta stefnu fyrir framtíðina. Það
eru hins vegar margir þættir óljós-
ir í þessu, m.a. hver verður niður-
staða alþjóðasamninga. Eflaust
verða okkur settar þar einhverjar
skorður. Við getum lent í því að
þurfa að breyta formi ríkisstuðn-
ingsins af þeim sökum. Niður-
staða um þetta liggur enn ekki fyr-
ir.
Varðandi LS tel ég aftur afar
mikilvægt að efla samtökin fé-
lagslega og gera þau ábyrgari til
ákvarðanatöku.
Er vilji til þess innan LS að gefa
ákveðnum landssvœðum forgang
um að stunda sauðfjárrœkt?
Nei, og ég tel að samtökin eigi
að forðast það. Ef menn ætla að
gera það þá þurfa að koma til
stjómvaldsaðgerðir til að viðhalda
byggð á einhveijum stöðum og
það eru þá pólitískar aðgerðir.
Dæmigert mál um það em 7500
ærgildin sem nýlega var úthlutað
samkvæmt reglum sem Byggða-
stofnun mótaði.
A hvaða forsendum var veitt sl.
haust 140 millj. króna til sauð-
fjárrœktar úr ríkissjóði?
Það var gert á þeim forsendum
að staða sauðfjárræktarinnar var
afskaplega slæm og tekjulækkun
mikil milli ára, en sauðfjárbændur
eru einn tekjulægsti hópur í þjóð-
félaginu, sem stafaði af lægra af-
urðaverði bæði heima og erlendis.
Það að ríkisvaldið vildi taka á
þessum vanda með bændum sýndi
að ráðamenn skilja það hve sauð-
fjárræktin er gífurlega mikilvæg
til þess að halda byggðinni uppi í
landinu.
Hvernig er háttað eignaraðild
að sauðfjársláturhúsum á land-
inu?
Það er með ýmsu móti. Þetta
eru í fyrsta lagi samvinnufélög,
eins og Sláturfélag Suðurlands,
Kaupfélag Skagfirðinga, Sölufé-
lag A-Hún., Kaupfélag V-Hún. og
Sláturfélagið Búi á Hornafirði.
Fjallalamb er aftur hlutafélag í
eigu bænda á svæðinu. Norð-
lenska er svo í eigu Kaupfélags
Eyfirðinga sem nú er aðeins eign-
arhaldsfélag, en á starfssvæði þess
er verið að vinna að því að koma
Norðlenska aftur í eigu bænda.
Telur þú ekki œskilegt að þessi
fyrirtæki séu í eigu bœnda og
samtaka þeirra?
Jú, ég tel afar mikilvægt að
bændur komi að þessu með mjög
sterkum hætti. Það er hluti af þeir-
ri ábyrgð á markaðsfærslunni sem
þeir verða að hafa á sínum herð-
um. Það verður heldur aldrei frið-
ur um þessi mál nema þessi starf-
semi sé mjög gegnsæ, þ.e. verð-
lagningin, og ljóst sé hvað hver sé
að bera úr býtum í þessum ferli,
alveg frá bóndanum til neytend-
ans.
Bændur stóðu að þessum af-
urðastöðvum um langan aldur í
blönduðum rekstri samvinnufé-
laga sinna, kaupfélaga sem voru í
verslunarrekstri, útgerð og iðnaði,
auk sláturhúsa og mjólkursam-
laga, en þau enduðu kannski síðan
í gjaldþroti. Þá kom það upp að
bændur stóðu uppi með tvær
hendur tómar og áttu enga að-
komu lengur að þessum afurða-
stöðvarekstri sínum.
Þama skilur á milli Sláturfélags
Suðurlands og Sölufélags A-Hún.
annars vegar og margra kaupfé-
laga hins vegar, að þar voru af-
urðastöðvarnar alltaf sér með
rekstur sláturhúsanna og alveg
eins var í mjólkinni með Mjólkur-
bú Flóamanna.
M.E.
Freyr 4/2004 - 11 |