Freyr - 01.05.2004, Síða 47

sem hrossin eru látin bíta nokkuð
vel hvert hólf áður en þau eru
færð í það næsta, hólfín eni yfir-
leitt frekar stór. Reynsla þeirra er
sú að æmar og lömbin em meira í
hólfúnum sem hrossin em búin að
bíta vel, það er í samræmi við nið-
urstöður tilrauna sem gerðar hafa
verið með beit hrossa og sauðfjár
(Sigþrúður Jónsdóttir, 1989; Anna
Guðrún Þórhallsdóttir, 2001).
Flestallir aðspurðir bændur á
Suðurlandi (83,3%) voru með
grænfóðurbeit fyrir lömbin, sem
hófst yfírleitt um mánaðamótin
ágúst/september og sums staðar
fyrr. A Vesturlandi var þriðjungur
aðspurðra bænda með grænfóður-
beit. Bændur, sem slátra á hefð-
bundnum tíma, virðast ná nokkr-
um ábata af grænfóðurbeitinni þar
sem lömbin em ekki mjög feit.
Meðalfallþungi lamba í haust-
slátran hjá bændum í könnuninni
var 15 kg, meðalgildi fyrir gerð
var 7,14 og fitu 6,6 (sjá mynd 1).
Nokkur munur kom fram milli
landshluta.
SUMARSLÁTRUN
Rétt eins og í hinum hluta könn-
unarinnar kom hér fram að burðar-
tíminn er dreifðari á Suðurlandi,
einkum í þá átt að látið sé bera fyrr.
A Vesturlandi er burðartíminn hjá
flestum bændunum (64,3%) frá 10.
maí til loka maí. Á heildina litið
láta flestir bændumir 1/3 af lömb-
unum í sumarslátmn. Sunnlensku
bændumir láta stærri hluta af sínum
lömbum í sumarslátmn en bændur
á Vesturlandi. Ástæðan fyrir því
gæti verið sú að á Vesturlandi em
heimalönd hálend og því erfíðara
að smala fyrir sumarslátrunina.
Beitarskipulagið er mjög svipað
og hjá þeim bændum sem slátra á
hefðbundum tima. Þær ær, sem
bera mjög snemma, em í allt að
hálfan mánuð inni. Eftir það fara
þær annað hvort beint á túnbeit
eða þær fara í útihólf á meðan beit
er að koma á túnin. Ærnar og
lömbin em svo á túninu í 3-4 vik-
ur áður en þau fara í úthagann í
byrjun júní. Meirihluti bændanna
(60%) gefur ekki kjamfóður á
sauðburði, einungis nóg af góðum
heyjum. Þeir sem gefa kjamfóður
gefa ekki mikið af því, 50-100
g/dag og sumir gefa eingöngu
gemlingum og þrílembum
Á Vesturlandi er heimalandið
víða hálent og smala bændur það
land sem er næst bænum fyrir sum-
arslátmnina. Sumir smala töluvert
svæði til að fá nokkum fjölda
lamba til að velja úr. Fénu er svo
sleppt aftur út í hagann og smalað
um miðjan september. Bændur á
Vesturlandi hafa yfirleitt ekki sér
ær fyrir sumarslátranina heldur
slátra stærstu og þyngstu lömbun-
um sem koma í ágúst.
Á Suðurlandi er fénu beitt á
mýrlendi yfir sumartímann og alls
staðar ganga hross í mýrinni með
fénu og í nokkram tilfellum einn-
ig nautgripir. Sumir bændurnir
skipta mýrinni upp í hrossheld
hólf til að stjóma hrossabeitinni.
Á tveimur bæjum er féð í tveimur
aðskildum hólfúm eftir því hve-
nær á að slátra lömbunum. Hinir
hafa allt í einu hólfí og smala öllu
fyrir sumarslátmnina til að velja
fallegustu lömbin til slátrunar.
Þeir bændur, sem vigtuðu lömb-
in, miðuðu við að þau væm 32 kg
eða þyngri. Hinir sem vigtuðu
ekki miðuðu við stærð og að það
væri gott að taka á þeim. Meira
var um að hrútlömbum væri slátr-
að en gimbmm.
I sumarslátmn var meðalfall-
þunginn 14,6 kg, meðalgildi fyrir
gerð var 6,55 og fítu 5,52. í haust-
slátmn hjá sömu bændum var
meðalfallþunginn 15,9 kg, meðal-
gildi fyrir gerð var 6,78 og fítu
6,29 (sjá 2. mynd). á milli Suður-
lands og Vesturlands sést vel á 2.
mynd. I sumarslátrun era sunn-
lensku lömbin mun léttari en
lömbin á Vesturlandi og getur
ástæðan verið sú að lömbin vaxa
hægar á mýrinni yfir sumarið en á
hálendinu þar sem lömbin vaxa
mjög hratt yfir hásumarið (Ólafúr
Guðmundsson, 1981 a). Sunn-
lensku bændurnir ná að bæta
haustlömbin á káli og em þau yf-
irleitt komin á það um mánaða-
mótin ágúst/september. Allir
bændumir slátmðu sumarlömbun-
um beint úr úthaganum en flestir
vom með haustlömbin á túni eftir
miðjan september.
Mynd 1. Samanburður á meðalgildi fyrir fitu og holdfyllingu I kjötmati og fall-
þunga hjá lömbum I haustslátrun eftir landshlutum.
Freyr 4/2004 - 47 |