Freyr - 01.05.2004, Side 59

kvæmni í búskapnum. Á þennan
hátt fást aukalömb sem nýtast vel
til að venja undir einlembur. Ann-
markar, sem voru tilgreindir, lutu
mest að aukinni vinnu sem fylgdi
marglembunum, bæði við að
venja lömb milli ánna, eftirlit með
vanburða lömbum og burðarhjálp.
Nokkrir töldu þetta fé ekki vera
samkeppnishæft við annað fé
hvað kjötgæði varðar.
Síðan var spurt beint um nokk-
ur atriði og eru niðurstöður úr
svörunum við þessum spuming-
um dregnar saman í 1. töflu. Spurt
var um eftirtalin atriði:
* Hafa verið óeðlilega mikil van-
höld á lömbum undan marg-
lembum?
* Hvemig hefur ending verið hjá
marglembunum? (Flokkun
svara í sviga).
* Hefur borið meira á júgur-
skemmdum hjá marglembun-
um en öðrum ám á búinu?
* Hefur mikið þurft að venja
lömb milli ánna á sauðburði?
* Hefur orðið vart við ófrjóar ær
af þessum stofni?
Hér er ekki ástæða til að fara
mörgurn orðum um svörin. Rétt
er samt að benda á að yfirleitt fór
saman fremur slök ending hjá
marglembunum og vandamál
vegna júgurskemmda. Einnig
kom fram hjá nokkrum bændum
að þessum ám hætti til að kvið-
rifna sem yrði þeirra aldurtili.
Sem jákvæðan þátt er ástæða að
nefna að allmargir tilgreindu að
þessar ær væru betri mæður en
aðrar ær í hjörðinni. Vísbending-
ar voru um að það væri háð til
hvaða sæðingahrúts mætti rekja
upphafíð að þessu fé á viðkom-
andi búi.
Örstutt skal vikið að síðustu
spumingunni um mögulega ófrjó-
semi hjá ám af Þokukyni. Meðan
genið er ekki þekkt, þannig að
hægt sé að staðfesta það með
DNA prófun, er nánast ómögulegt
að leggja mat á það hvort ærnar
séu arfblendnar (hafi eitt Þoku-
gen) eða arflireinar (hafi tvö
Þoku-gen). Hins vegar er þekkt að
sambærilegir stakerfðavísar, sem
leiða til mikillar frjósemi hjá öðr-
um fjárkynjum, leiða til ófrjósemi
hjá arfhreinum ám. Getgátur hafa
verið um að slíkt ætti hugsanlega
einnig við um Þoku-genið. Því
verður samt ekki svarað nema
með markvissum tilraunum, sem
ekki hafa enn verið gerðar hér á
landi þó að svörin hér gefi
ákveðnar vísbendingar.
Hér hafa engar skipulegar rann-
sóknir farið fram með þetta fé.
Meðal bænda er vitað að skoðanir
hafa verið mjög skiptar um ágæti
þess. Því verður samt vart neitað
að með því að hafa genið í stofn-
inum skapar það möguleika til
aukinnar frjósemi og þar með
aukna hagkvæmni í framleiðsl-
unni. Margt bendir til að talning á
fóstrum með ómsjártækni hjá ám
Molar
Lífræn orka til
RAFORKUFRAMLEIÐSLU
í SVÍÞJÓÐ
Lífrænir orkugjafar, svo sem
úr hraðvaxta runna- og trjágróðri
eða hálmi, stóðu undir 75% af
nýjum leyfum til raforkufram-
leiðslu í Svíþjóð á síðasta ári. Af
öðrum nýjum raforkuverum eru
17% knúin af fallvötnum og 8%
eru vindknúin.
Svíar hafa set sér strangar
reglur um að orkuvinnsla þeirra
mengi ekki umhverfið og lífræn
orka er endurnýtanleg og veldur
þannig ekki auknum gróður-
húsaáhrifum. Fylgst er með allri
raforkuvinnslu í Sviþjóð og þau
raforkufyrirtæki sektuð sem
á meðgöngutímanum verði fastur
þáttur í búskap á mörgum ijárbú-
um á komandi árum. Með því
munu möguleikamir til að nýta
þennan eiginleika til að auka hag-
kvæmni í lambakjötsframleiðsl-
unni aukast verulega.
Hér á landi hefur aldrei verið
gerð tilraun til að meta gildi Þoku-
gensins í fjárræktinni. Á það má
hins vegar benda að í sauðfé á
Nýja-Sjálandi er að finna gen fyr-
ir aukinni frjósemi sem sýnir nán-
ast sömu áhrif og Þoku genið.
Munurinn er aðeins sá að þar er
þetta gen kynbundið þannig að
það nýtist ekki jafn vel í fram-
ræktun og Þoku-genið. Þar hefur
ávinningurinn af því að vera með
hrút, sem býr yfir því frjósemisg-
eni, verið metinn á jafngildi
150.000 króna. Hliðstætt mat fyr-
ir Þoku-genið hjá íslensku sauðfé
ætti að skila heldur hærri upphæð
af þeirri einu ástæðu að afurða-
verð hér er miklu hærra en þar
gerist.
staðin eru að því að menga um-
hverfið.
(Land Lantbruk nr. 19/2004).
Kálfar vilja
FÉLAGSSKAP
Kálfar, sem eru saman í stíu,
eru líflegri en kálfar í einstak-
lingsstíum. Þeir hafa þar einnig
möguleika á að læra að um-
gangast aðra kálfa sem kemur
þeim til góða þegar þeir stækka,
jafnframt læra þeir þá fyrr átið á
fóðurbæti af öðrum kálfum.
Á hinn bóginn er smithætta
meiri þar sem kálfar eru saman
en við eðlilegar aðstæður á það
ekki að skaða.
(Land Lantbruk Mjölk nr.
19/2004).
Freyr 4/2004 - 591