Sameiningin - 01.02.1912, Síða 52

404
aldrei hefði þeim hlotnazt merki umskurnarinnar; sumir
kynni útaf sorgum sínum aS hafa gjörzt til þess hœfilegir
aS eignast bróðurpart í fyrirheitum landa hans, og smnir
— þótt það væri verra — útaf vonleysi sínu i hörmung-
unum.
AS honum skyldi koma þetta til hugar einsog á stóð
var næsta eðlilegt; oss finnst að minnsta kosti, að menn
hljóti aS samsinna því; en er hann tók aö íhuga'þetta frek-
ar og hugsan sú fékk yfir honum vald, þá gat þó ekki hjá
því fariS, aS hann tœki eftir sérstökum yfirburSum þjóSar
sinnar. Eymd og vonleysis-ástand almúgans stóS í engu
sambandi viS trúarbrögSin; mögl þeirra aumingja og kvein
var ekki gegn guSum þeirra eSa af því aS þá skorti guSi.
1 eikarskógum Bretlands höfSu Drúidar áhangendr; í Gal-
líu og Þýzkalandi héldu ÓSinn og Freyja guSlegri tign,
svo og meSal NorSrlandabúa eSa Hýperbórea einsog þeir
þá voru nefndir; Egyptar létu sér duga krókódíla lands
sins og Anúbis; Persar hölluSu sér aS Ormúzd og Ahriman
og höfSu þá í jöfnum heiðri; í von um Nirvana-sæluna
fœrSust Hindúar meS sama þolgœSi sem ávallt áSr áfram
á hinum skuggalegu stigum Brahms; þess á milli er hinn
fagri þjóSarandi Grikkja var niSr sokkinn i heimspeki,
söng hann enn hinum hetjulegu guSum Hómers lof; og í
Róm var ekkert jafn-algengt einsog guSir, enda ekkert eins
ódýrt. Hinir rómversku heimsdrottnar fœrSu sig — fyrir
þá sök aS yfirráS heimsins voru í þeirra höndum — meS
guSa-tilbeiSslu sína frá einum blótstalli til annars og fundu
mesta unaS í hinni takmarkalausu goSamergS, sem þeir
höfSu kastað eign sinni á. Ef þeir á annaS borS voru
óánœgSir, þá stafaSi óánœgjan af því, hve margir v'oru
guSirnir; þvi eftir aS þeir höfSu tekiS alla guSi jarSar-
innar að láni, fœrSu þeir sig uppá skaftiS og gjörSu keis-
arana aS guSum, reistu þeim ölturu og veittu þeim helga
þjónustu. Nei, vansælu-hagr almúgans stafaSi ekki af trú-
arbrögSunum, heldr af illri stjórn, valdráni og margfaldri
harSstjórn. ÞaS kvaladjúp, sem rnenn höfSu steypzt niSrí
og beiddust frelsunar úr, stafaSi umfram allt af stjórn-
mála-ástandinu, og var skelfilegt um þaS aS hugsa, Dýpsta
boenarþrá almennings viSsvegar um lönd, i Eódínum, i Alex-
andríu, í Aþenuborg, í Jerúsalem, var eftir konungi til
sigrvinningar, en ekki eftir guSi í því skyni aS veita hon-
um tilbeiSslu.
Er vér nú íhugum ástandiS nákvæmlega tveim þús-
undum ára síSar, getum vér séS og sagt, aS í trúarlegu
tilliti var engin von um viðreisn i þeim allsherjar rugl-
ingi, sem nú hefir veriS bent til, nema því aðeins aS ein-
hver guSanna mörgu gæti sýnt, aS hann væri sannr guS,