Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Side 43

SUMARSKÓLI VIÐ HÁSKÓLA ÍSLANDS
25
neinum illvilja gagnvart íslandi og
íslendingum, heldur eintómri van-
þekking, “landsins forna fjanda”
á meðal útlendra þjóða, þeim draug,
sem magnast hefir öldum saman
og eitrað hefir orðstír þess. Gláms-
augum hans er alstaðar að mæta,
hvar sem leið manns liggur um
Evrópu og Vesturheim. Það er enn-
þá ólíklegra, að frá þeim verði kom-
ist í hinum heimsálfunum, þó um
það geti eg eigi dæmt af eigin
reynslu.
Síðan séra Arngrímur Jónsson
(f. 1568; d. 1648) fyrst tókst á við
ófreskju þessa árið 1593, hafa aðr-
ir íslenzkir og annara þjóða rit-
höfundar reynt að veikja mátt
hennar, án þess að útlendur al-
menningur veitti verkum þeirra
svo sem nokkra eftirtekt. Til þess
dugði ekkert minna en þau óvæntu
undur, að ísland sjálft kæmi fram
á sjónarsvið þjóðanna og byði þeim
heim á þúsund ára afmæli Alþing-
is, — þings, sem hafði staðið og
starfað í tíu aldir, án þess að þær
vissu, (að tiltölulega fáum ein-
etaklingum undanskildum) að það
væri, eða hefði nokkum tíma ver-
ið til. Hvað fljótt þær kyntu sér
sögu Alþingis, hvað vinsamlega
þær tóku boðinu, hvað ríkulegar
afmælisgjafir sumar þeirra sendu,
hvað vel boðsgestirnir báru landinu
söguna að hátíðinni afstaðinni,
hvað mikið þekking og álit á því
hefir síðan vaxið í útlöndum, alt
sannar að það er ómaksins vert
fyrir ísland, að ganga fram fyrír
aðrar þjóðir og bjóða þeim gest-
risni sína og viðkynning. Meiri
goðgá gætu íslendingar naumast
framið en þá, að láta ekkí þenna
stundar ávinning örva sig til hlé-
lausrar viðleitni, þangað til algerð-
ur sigur er fenginn.
Það er bersýnilegt, að til þess að
ná því takmarki, er engin sérstök
aðferð einhlít. En líklegt virðist,
að til þess mundu ekki önnur vopn
betur reynast en sumarskólinn, ef
rétt er með farið. Hann gæfi ís-
landi árlega tilefni til heimboðs á-
kjósanlegasta fólki annara þjóða,
og veitti því kenslu í þeim fræðum,
sem æskilegast er, að sem flestir
kunni. Hann yrði árlega sönnunar
staðfesting þess, að ísland er heim-
kynni mentunar og menningar. —
Gegnum hann og boðskjal (ársrit)
hans gæfist árlega tækifæri til að
kunngera heiminum, með vel til
völdum myndum og tilbendingum,
vaxandi framfarir og afrek þjóðar-
innar og einstaklinga hennar. Af
honum leiddi, að skáldskap, fögrum
listum, vísindalegum uppgötvunum
og öðru, sem alþjóða gildi hefir,
væri veitt meiri eftirtekt og eftir-
spurn, en hingað til hefir átt sér
stað. Fleiri læsu íslenzk ritverk á
frummálinu, fleiri af þeim yrðu út-
lögð á önnur tungumál, og þeim
og öðrum listaverkum þjóðarinnar
veittist fjölmennari og ágóðasam-
ari markaður. Frá sumarskólanum
kæmi á hverju ári heim til annara
landa nýr hópur (þó í fyrstu fá-
mennur) af íslands-vinum, sem því
mundu reynast forvígismenn og
konur í sínum ættlöndum.
Það er erfitt að hugsa sér nokk-
urt annað fyrirtæki, sem orðið gæti
íslandi jafnágæt auglýsing í út-
löndum. Verklegar framkvæmdir í
búskap, sjávarútvegi eða öðrum
iðnaði, þrátt fyrir aðdáanlegar