Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1948, Blaðsíða 24

6
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÆLAGS ISLENDINGA
vai' flestra hlutskifti í fátæktinni heima
á þeim árum. Urðu því eldri börnin
að fara í vist. Ungur varð Jónas smali
á efnaheimili, en vistin reyndist svo
hörð, að móðir hans varð, áður langt
leið, að bjarga syninum úr vaneldinu.
Hafði þessi reynsla mikil og varanleg
áhrif á sveininn, sem kyntist þarna
hlutskifti hinna snauðu á átakanlegan
hátt, sem sjá má af þessum vísupörtum
úr brag, er hann orti skönnnu síðar —
þá enn unglingur:
Er heilsar okkur unaðsfagurt vor
og alt er glatt og fuglar syngja oss yfir,
þá er það bágt, að fólkið hrynji úr hor,
og hungrað, tálgað, skinið, það sem lifir.
og síðar:
Ef sumir tala illa valin orð,
er óðar hlaupið, málið birt og klagað.
En þó að aðrir fremji á manni morð,
er mokað yfir slíkt og altaf þagað.
og enn síðar:
Það þyrfti að kaupa hundrað hesta af
skóg
og hýða Jretta pakk á hverjum degi.
En hann var gæddur óbilandi áræði
og dugnaði, og áhuga fyrir að brjóta
sér sjálfur braut til frama. Tók hann
brátt að stunda sjómensku, en hljóm-
listarlöngunin hvarf honum víst aldrei
úr huga. Og með það í huga fór liann
austur á Eyrarbakka til að nema orgel-
spil hjá Jóni Pálssyni, og hugðist jafn-
framt að vinna þar fyrir sér við sjó-
róðra. Þakkaði hann Jóni mest ])á
uppörvun og þann skilning er hann
fékk hjá honum í sönglistinni.
Skömmu síðar innritaðist hann við
Latínuskólann í Reykjavík, sem Joá var
aðalmentastöð Islendinga, jafnframt
mun hann hafa stundað nám í organ-
slætti hjá Brynjólfs Þorlákssyni, sem þá
var talinn í röð bestu hljómfræðinga
á Islandi.
Svo fór, að Jónas varð að hætta námi
við latínuskólann. Má geta nærri, að
honum bláfátækum Jiraut fljótt fé til
framhalds náms. Eiginlega var ekki
öðrum ætlað, að ganga mentaveginn
Jjá á Islandi en embættis og efnamanna
sonum. Hvarf hann nú aftur í sveit
sína og gerðist barnakennari. Lét hon-
um J^að starf einkar vel, og mintust
skólabörn hans jafnan kennara síns
með hlýhug og jDakklæti. Jafnframt
lék liann við messur í nágranna kirkj-
unum á orgel kríli, sem hann hafði
eignast og reiddi fyrir aftan sig í milli
kirkna.
Andlega skoðað dvaldi hann nú að
mestu í sveit skáldanna. En meðal
sveitunga sinna þótti hann gleðimaður
hinn mesti, og tamninga maður hesta
með afbrigðum. Ef enginn gat fengist
við galdar ótemjur var þeim komið til
Jónasar. En J)að var eitt af einkennum
hans, að þykja vænt um skepnurnar,
enda hændust þær fljótt að honum.
Hefir spekingur nokkur í Austurlönd-
um látið svo ummælt, að ástin til dýr-
anna væri eitt af einkennum göfug-
menskunnar.
Aldamótaárið flutti Jónas vestur um
haf, og settist að í Winnipeg. Hann
gaf sig þá strax að hverri Jaeirri erf-
iðisvinnu, sem til félst. Vann hann við
Jjreskingu í Norður Hakota, við frysti-
húsin í áelkirk og kolamokstur í Win-
nipeg. Elverja frístund notaði hann
til að æfa sig í hljóðfæraslætti og til að
afla sér meiri Jaekkingar í hljómlist.
Stundaði hann nám hjá vel Jæktum