Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1948, Blaðsíða 54

Eftir séra Valdimar J. Eylands
Einhverju sinni lýsti Bjarni Sæ-
mundsson, hinn merki náttúrufræð-
ingur, og um mörg ár yfirkennari við
Menntaskólann í Reykjavík, fslandí
þannig, að það væri að lögun sem fer-
líki eitt mikið, sem glenti upp ginið,
nieð blaðrandi tungu, mót úthafinu til
vesturs. Samkvæmt þessari lýsingu er
Vestfjarðakjálkinn efri skolturinn, Snæ-
fellsnesið tungan, en Reykjanes skag-
inn neðri skolturinn. Jarðfræðingar
telja að Reykjanes skaginn, eins og ýms-
ir aðrir hlutar fslands, hafi myndast við
eldgos, enda er hann að mestu leyti
hlaðinn upp úr hraunlögum. Talið er
að ellefu eldgos hafi átt sér stað á
þessu svæði síðan sögur hófust. 'Veðr-
áttan er þarna óstöðug og stormasöm
mjög, sem stafar af því að landið er að
mestu flatt og livergi afdrep. Skaginn
er í jjjóðbraut fyrir 1 oftJjyngdar 1 ægðir
sem koma sunnan og vestan af hafi, og
er hann jjví eins konar glímuvöllur
fyrir storma af ýmsum áttum. Frá Jjví
er skýrt í Landnámabók að Steinunn
hin gamla, frændkona Ingólfs Arnar-
sonar landnámsmanns, hafi keypt alt
Rosmhvalanes fyrir utan Hvassahraun.
og gaf hún fyrir það “heklu eina flekk-
ótta, og vildi kaup kalla”. Eftir því að
dæma hefir þessi sveit ekki verið mikið
gróðursælli þá en nú. Einar Kr. Ein-
arsson, skólastjóri í Grindavík, tilfærir
í ræðu sem hann hélt við vígslu hins
prýðilega barnaskólahúss þar í þorpinu,
ummæli sem hann hefir eftir Þorvaldi
Thoroddsen, að “þegar Guð leit yfir alt
sem hann hafði gert, og sá, að það var
harla gott, mun honum hafa sést yfir
Suðurnesin.” Hvað sem Jjví líður, Jjá
er Jress ekki að dyljast, að þeim sem upp
eru aldir við fjölbreytta náttúrufegurð
í öðrum sveitum landsins, og korna
suður á Reykjanesskagann í fyrsta
sinni, finst Jrar næsta ömurlegt urn að
litast. Fjöll eru hér engin. 1 björtu
veðri sést þó að vísu frá norðurströnd
skagans hinn tilkomumikli fjallahring-
ur alla leið frá Snæfellsnesjökli yst til
vinstri, Baula í Borgarfirði, Akrafjall,
Esjan, Grindavíkurfjöllin og Keilir,
lengst til hægri. En Jjessi fjöll eru í svo
mikilli fjarlægð, að fegurðar þeirra
nýtur ekki að jafnaði. Hér eru Jjá ekki
heldur neinir broshýrir grösugir dalir,
engar ár eða lækir, og þá auðvitað held-
ur ekki fossar. Gróðurinn er einkar
fáskrúðugur, Jjar sem hann er annars
nokkur. Alt er blásið og bert, “brjóstin
nakin og fölar kinnar”. En hér, í Jjessu
forna, og frá náttúrunnar hendi, fátæk-
lega landnámi Steinunnar gömlu búa
nú nokkrar þúsundir tápmikilla
manna, sem una glaðir við sitt, og líður
í alla staði mæta vel. Þeim þykir vænt
um sveitina sína, og finst hún meira að
segja fögur. Þeim dettur ekki í hug að
flytja í fegurri og frjósamari bygðir, en
vinna að því eftir mætti að græða land-
ið og gera jörðina sér undirgefna. Þessi
sveit, sem í fljótu bragði virðist sneidd
að náttúrufegurð og frjósemi, það svo,
að landnámskonan lagði hana að jöfnu
við eina hversdagslega peysu, hefir þá