Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2002, Page 248
Úrvinnsla mæligagnanna frá Þjórsárbrú úr Suðurlandsskjálftunum 2000 sýnir að
jarðskjálftaáhrif eru mun meiri í hraunlögum ofan á vatnaseti á vesturbakka Þjórsárbrúar
en á grágrýtinu á austurbakkanum. Ymsar kennistærðir, tímaraðir og svörunarróf sýna
þennan mun glögglega og hefur þegar verið gerð grein fyrir þessum niðurstöðum [2,3].
Gögnin hafa ennfremur verið greind áfram með ýmsa þætti í huga, meðal annars til að
skýra út hina mældu bylgjumögnun, þar sem lagt er mat á áhrif annars vegar frá
hraunþekjunni og hins vegar frá setlögunum. Einnig hafa gögnin verið notuð til að sann-
reyna aðferðir til að greina bylgjumögnun út frá mæligögnum í einum mælipunkti
(Single-Station methods), það er á stöðum þar sem ekki eru til gögn frá nálægum
mælipunkti í bergi. Með slíkum aðferðum er hægt að vissu marki að greina jarðvegs-
aðstæður þar sem jarðskjálftamælar eru staðsettir og langt er í næsta mæli [4].
Á Suðurlandi, milli Þjórsár að austan og Hvítár og Ölfusár að vestan, eru stór svæði þakin
hrauni og ætla má að víða undir hraunþekjunni séu setlög og aðstæður svipaðar og í
brúarstæðinu við Þjórsá.
Að undanförnu hefur verið unnið að gerð þjóðarskjala fyrir Evrópustaðla. Megin-
markmið með þessari grein er að birta niðurstöður, sem byggjast á greiningu mælinga frá
Þjórsárbrú og skipta máli við gerð þjóðarskjala.
Töluleg greining á mældum staðbundnum jarðskjálftaáhrifum
Mikilvægt er að geta greint áhrif hraunþekju annars vegar og áhrif undirliggjandi setlaga
hins vegar á yfirborðshreyfinguna til að geta skýrt og skilið mældu bylgjumögnunina á
vesturbakkanum. Þetta er nauðsynlegt til að geta metið mögnun á öðrum stöðum, þar
sem hraun og setlög hafa aðra stífni og aðra þykkt. Til þess að ná þessu markmiði liggur
beinast við að nota tölvutæk reiknilíkön og herma mældu bylgjumögnunina og þannig
bakreikna mæld áhrif.
Stuðst var við forritið SHAKE þar sem öldujafnan er leyst í einvíðu rúmi [5]. Notuð var
lagskiptingin sem fram kemur á mynd 1. Lagskiptingin byggir á borunum sem gerðar
voru á vesturbakkanum haustið 2001. Engar mælingar eru til á skúfbylgjuhraða, eðlis-
massa eða Poisson-hlutfalli í hrauninu eða setlögunum þar undir. Fyrsta mat á þessum
kennistærðum var þess vegna byggt á skúfbylgjumælingum frá öðrum stöðum á
Suðurlandi [6]. Ólínuleg streituháð deyfing og stífni jarðefnanna, sem lausnaraðferðin
sem notuð er í SHAKE styðst við, byggist hins vegar á niðurstöðum frá Seed og Idriss [7].
Mældar hröðunarraðir frá austurbakkanum voru notaðar sem inntaksgögn í forritið og
þær látnar skilgreina jarðskjálftahreyfingar í grunnberginu undir setlögunum (rock out-
crop / control motion), sjá mynd 1. Forritið reiknar svo jarðskjálftahreyfinguna upp í gegn-
um jarðsniðið.
2 4 4
Arbók VFl/TFl 2002