Fréttatíminn


Fréttatíminn - 13.12.2013, Page 58

Fréttatíminn - 13.12.2013, Page 58
ÞINN STUÐNINGUR GERIR KRAFTAVERK Aðgangur að hreinu vatni er ekki sjálfgefinn. Hjálparstarf kirkjunnar gerir fólki kleift að byggja brunna í Afríku – og þitt framlag skiptir sköpum. Þú getur hjálpað núna með því að greiða valgreiðslu í heimabanka. EINNIG: • Frjálst framlag á framlag.is • Gjafabréf á g jofsemgefur.is • Styrktarsími: 907 2003 (2.500 kr.) • Söfnunarreikningur: 0334-26-50886, kt. 450670-0499 Gefðu gjöf sem skiptir máli HREINT VATN BJARGAR MANNSLÍFUM PI PA R \ TB W A • SÍ A lætur leiða að því líkum að „Jó- hannes hafi ekki endilega haft Þjóðsögur Jóns Árnasonar fyrir framan sig, þegar hann orti vís- urnar, heldur farið eftir því, sem hann lærði við móðurkné vestur í Dölum.“ Jólin koma hafði ekki einungis að geyma vísurnar um jólasvein- ana heldur einnig Grýlukvæði, vísurnar um Jólaköttinn og Jólin koma; kvæðið sem hefst á ljóð- línunni „Bráðum koma blessuð jólin.“ Varð bókin brátt eins og helgidómur á íslenskum heim- ilum, dregin fram þegar líða tók að jólum, lesin og skoðuð í krók og kring. Má segja að Jóhannesi og Tryggva hafi tekist öðrum fremur að halda lífi í þessum vættum meðal íslensku þjóðarinnar og móta einnig hugmyndir hennar um Grýlu, Leppalúða og Jólakött- inn. Til marks um vinsældir þessa gamla kvers sem enn er gefið út í upprunalegri mynd hefur það verið endurprentað 27 sinnum og trónar á toppi bóksölulista yfir mest seldu ljóðabækurnar enn þann dag í dag. Myndir/Tryggvi Magnússon/ Landsbókasafn Íslands Höfundarréttur mynda: Sigríður Egilsdóttir Gluggagægir er sennilega skelfilegasti sveinninn og lítil hjörtu fyllast ótta þegar hann ber að garði. Kertasníkir laumast þegar enginn sér til og nælir sér í kerti. Hinn vestræni jólasveinn Þessir íslensku sveinar eru gerólíkir þeim jólasveini sem ýmist á sér heimili á norðurpól eða austur í Finnmörk, feitur og pattaralegur, góðlegur og gjafmildur, í hárauðum jakka og brók, og hefur það hlutverk að færa börnum jólagjafir og kemur þá jafnan niður um stromp húsa. Uppruni þessa sveins er fjarri Íslandsströndum, við þurfum að fara alla leið til Myra í Tyrklandi, en á fjórðu öld eftir kristsburð var þar uppi biskup að nafni Nikulás sem þekktur var fyrir guðsótta, gjafmildi og hlýjan hug til fátækra. Nikulás þessi var seinna meir tekinn í dýrlingatölu og er enn þann dag í dag höfuðdýrlingur Amsterdam og Moskvuborgar. Hollendingar héldu mikið upp á þennan dýrling, kölluðu hann Sinterklaas eða Góða Kláus og innleiddu hann í jólahefðir sínar. Þar færir dýrlingurinn Nikulás, klæddur biskupsskrúða, börnum og fátækum gjafir um jólahátíðina. Tengsl Nikulásar við Amsterdam og Hollendinga bárust síðan til nýja heimsins þar sem hollenskir innflytjendur í nýlendum Breta í Ameríku héldu áfram sínum upptekna hætti við að halda jól. Á síðari hluta átjándu aldar og fyrri hluta þeirrar nítjándu runnu síðan saman siðir þeirra hollensku og bresku nýlendubúa sem bjuggu í borgum og þéttbýli vestanhafs. Bretar höfðu sinn „Father Christmas“, góðlátlegan og hvítskeggj- aðan öldung, skrýddan síðum grænum frakka með hvítum loðskinnsboðungum. „Father Christmas“ er tákngervingur hins góða anda jólanna og kemur meðal annars fram í hinni heimsfrægu sögu Charles Dickens: Jólasaga. Á nítjándu öld fara þessir tveir góðlátlegu karlar að renna saman, Góði Kláus afklæðist nú biskupsskrúðanum og birtist almenningi ýmist í grænni eða rauðri yfirhöfn með hvítum loðskinnsboðungum, Sinterklaas er orðinn að Santa Claus. Hreindýr frá Lapplandi Undir lok nítjándu aldar voru flutt um fimm hundruð hreindýr frá Finnmörku til Alaska ásamt nokkrum fjölda samískra fjölskyldna en Samarnir áttu að kenna hinum innfæddu Inúítum að reka hreindýrahjarðir og sjá um þær. Þetta framtak var að undirlagi hins norsk-bandaríska Lomen fyrirtækis sem ætlaði sér að breyta hrjóstrugum túndrum Alaska í gróðavænlegt kjötfyrirtæki. Fyrirtækið hóf gríðarmikla auglýsingaherferð um gjörvöll Bandaríkin þar sem notaður er jólasveinn á sleða sem dreginn er af hreindýrum og einn Sami leiðir hvert hreindýr. Goðsögnin varð til; jólaveinninn á sleða dregnum af hreindýrum á leið frá norður- pólnum. Samarnir hafa að öllum líkindum breyst í þá skrautlegu álfa og hjálparkokka jólasveinsins sem við þekkjum frá Hollywood. Á fyrri hluta tuttugustu aldar nýtti Coca- cola fyrirtækið sér þessa hugmynd í sínum auglýsingum og hefur gert allar götur síðan. Disney kvikmyndafyrirtækið tók þessa hug- mynd einnig upp á arma sína og þessi tvö fyrirtæki hafa líklega hvað mest mótað ímynd hins vestræna jólasveins eins og við þekkjum hann í dag. 58 jólasveinar Helgin 13.-15. desember 2013
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120

x

Fréttatíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttatíminn
https://timarit.is/publication/944

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.