Fréttatíminn - 19.11.2010, Síða 6

Tími til að vera
töff
www.forlagid.is
glæsileg ljósmyndabók
Sjöundi og áttundi áratugurinn var vellandi
suðupottur nýrra viðhorfa og hugmynda
um tísku og menningu. Hér er haldið á vit
minninganna með einstæðum ljósmyndum
Sigurgeirs Sigurjónssonar
og minningabrot Einars Kárasonar
kallast skemmtilega á við myndefnið.

EinstaklEga
hEillandi
aldarspEgill
Á Íslandi eru ótímabærar þunganir land-
lægar og kynsjúkdómar alltof algengir
– þrír til fimm greinast með klamedíu
á dag. Einfaldasta lausnin er að nota
smokkinn. Áhættuhópurinn er krakkar
á unglingsaldri og ungt fólk. Í þessum
hópi er lítið verið að spá í neytendamál
og því ábyggilega fáir unglingar leitandi
bæinn á enda eftir ódýrustu smokkunum.
Ekki er ólíklegt að þeir arki bara beint í
næstu 10/11-búð þar sem dýrir smokkar
blasa nú við þeim á kassanum – til dæmis
þrír Durex í litskrúðugum álkassa á 799
krónur eða 12 smokka pakkar sem kosta á
bilinu 1.899 til 2.299 kr.
„Af hverju eru smokkar svona dýrir
á Íslandi? er spurning sem kemur upp
í hvert einasta skipti sem við förum að
fræða framhaldsskólakrakka,“ segir
Hólmfríður Helgadóttir hjá forvarnar-
starfi læknanema, Ástráði. Félags-
skapurinn heimsækir fyrstu bekkinga í
nánast öllum framhaldsskólum landsins.
„Svarið er að þótt ótrúlegt sé, eru
smokkar flokkaðir sem munaðarvara
og því í hæsta skattþrepinu. Við skiljum
ekki hvað réttlætir það að flokka öruggt
kynlíf sem munaðarvöru, fyrir okkur
hljómar þetta álíka fáranlegt og að flokka
bílbelti sem munaðarvöru. Auðvitað ættu
smokkar að vera skattfrjáls vara,“ segir
Hólmfríður.
Hæsta skattþrep þýðir að 25,5 pró-
sentna virðisaukaskattur er á smokkum.
Umleitanir hafa staðið yfir síðan 1996 að
fella niður lúxustollinn en ekkert hefur
enn gerst í málinu. Það er sláandi dæmi
um alvarlegan sofandahátt í stjór-
nkerfinu. Allir eru þó sammála um að það
myndi margborga sig að lækka virðis-
aukaskatt á smokkum því kostnaður af
völdum kynsjúkdóma og fóstureyðinga er
mjög hár. Með aukinni sölu smokka myndi
því sparast gífurlegur kostnaður fyrir
þjóð-
félagið.
Þrjár tegundir
smokka eru til sölu á Ís-
landi, frá Durex, One og Amor. Það
á því að vera hægt að búast við einhverri
verðsamkeppni í þessum geira. Í Bónus
er ódýrasti 12 smokka pakkinn frá Durex
á rétt undir þúsund krónum og 12 Amor-
smokkar í pakka eru til sölu í Krónunni á
svipuðu verði. Á Íslandi má því fá smokka
ódýrasta í kringum 80 krónur stykkið,
sem er ekki mikið miðað við það ótrúlega
vesen sem öryggi á oddinn getur afstýrt.
Dr Gunni er UmboðsmaðUr neytenda Ábendingar og kvartanir: drgunni@centrum.is
Öruggt kynlíf flokkað sem munaðarvara
Gunnar
Hjálmarsson
drgunni@centrum.is
Ó líkt öðrum fyrrverandi stjór­nendum Kaupþings eiga Sig­urður Einarsson og Hreiðar
Már Sigurðsson ekki á hættu að fá
gríðarháan bakreikning frá skatt­
inum vegna kaupa á hlutabréfum í
bankanum. Ástæðan er sú að haustið
2003 féllu þeir frá söluréttarsamning­
um um kaup á hlutabréfum í Kaup­
þingi Búnaðarbanka, eins og bankinn
kallaðist þá, í kjölfar mikillar gagn­
rýni á samningana.
Davíð Oddsson, þáverandi forsætis­
ráðherra, var í fararbroddi þeirra sem
mótmæltu samningum Sigurðar og
Hreiðars Más.
Í viðtali við Ríkisútvarpið í nóvem­
ber 2003 sagði Davíð stjórnendur
bankans koma „skömm á frelsið“
með samningunum og að þeir væru
„ögrun við fólkið í landinu“. Og Dav­
íð hafði ekki aðeins uppi þung orð
heldur tók líka út 400 þúsund króna
sparnað sem hann átti í bankanum
og lýsti yfir að hann væri hættur við­
skiptum þar.
Eftir að gengi
bréfa bankans hafði
lækkað og f leiri
gagnrýnt samn­
ingana harðlega,
tilkynntu Sig­
urður og
Hreiðar
að þeir
hefðu
gert
sam­
komulag við stjórn bankans um
viðræður um aðra útfærslu á kaupi
sínu og kjörum. Niðurstaða þeirra
viðræðna varð sú að þeim var ekki
tryggður söluréttur á hlutabréfunum,
ólíkt því sem gert var ráð fyrir í samn­
ingunum umdeildu.
Slíkir söluréttarsamningar, nema
mun smærri í sniðum en þeir sem til
stóð að gera við þá Sigurð og Hreiðar,
voru hins vegar gerðir við millistjórn­
endur og aðra lykilstarfsmenn bank­
ans. Þeir sitja nú í súpunni ef niður­
stöðu Héraðsdóms Reykjavíkur um
skattalega meðferð eins af þessum
samningum verður ekki hnekkt fyrir
Hæstarétti.
Héraðsdómur Reykjavíkur komst
í nóvemberbyrjun að þeirri niður­
stöðu að Bjarki H. Diego, fyrrverandi
framkvæmdastjóra Kaupþings, skyldi
greiða tekjuskatt, en ekki fjármagns­
tekjuskatt, vegna söluréttarsamninga
sem hann gerði við bankann.
Samkvæmt dómnum skuldar
Bjarki rúmlega 150 milljónir króna í
skatt fyrir árin 2005 og 2006, að með­
töldu 25% álagi og verðbótaálagi við
endurútreikninginn.
Bjarki skýrði frá því fyrir dómi að
hann hefði aldrei getað selt hlutabréf­
in enda hefði slík sala verið óheimil
samkvæmt samningnum. Hann hefði
því ekkert hagnast á viðskiptum sem
nú væru skattlögð um hundruð millj­
ón krónur.
Yfir fimmtíu fyrrum starfsfélag­
ar Bjarka hjá Kaupþingi munu vera
í álíka stöðu hann, en upphæðirnar
eru þó misháar eftir einstaklingum.
jk@frettatiminn.is
 skattamÁl UppnÁmið 2003 breytti kaUpréttarsamningUm
Davíð bjargaði
Kaupþingsstjórum
Sigurður Einarsson og Hreiðar Már Sigurðsson eiga ekki yfir höfði sér háa skattaálagningu vegna
hlutabréfakaupa í Kaupþingi, ólíkt öðrum fyrrverandi starfsmönnum bankans.
Davíð Oddsson Sagði söluréttar-
samninga Sigurðar Einarssonar og
Hreiðars Más Sigurðssonar koma
skömm á frelsið. Ljósmynd/Hari
Ekki sölu-
tryggðir
Munurinn á samningum Sigurðar
og Hreiðars og þeirra fyrrver-
andi starfsmanna Kaupþings,
sem geta átt von á bakreikningi
frá skattinum, er að bankastjór-
arnir gerðu kaupréttarsamninga
og því var greiddur tekjuskattur
af nýtingu þeirra. Starfsmenn-
irnir á hinn bóginn keyptu
hlutabréfin og gerðu sölurétt-
arsamninga, gegn því að þeim
væri óheimilt að selja bréfin í
tiltekinn tíma. Hagnaðarvon
þeirra fólst í að bréfin myndu
hækka á samningstímanum
umfram fjármagnskostnaðinn.
Starfsmennirnir gátu hins vegar
ekki tapað á bréfunum vegna
söluréttarins. Eftir fall bankans
hélt skatturinn því fram að
samningurinn hafi í reynd verið
kaupréttarsamningur og ættu
því að skattleggjast sem slíkir
miðað við virði þeirra þann dag
sem þeir féllu niður árið 2005.
En áður var talið að samningur
myndu einungis skattleggjast við
nýtingu söluréttarins ef bréfin
lækkuðu í verði.
Hreiðar Már Sigurðsson og
Sigurður Einarsson Fengu í kjölfar
gagnrýni Davíðs nýja útfærslu á
samningi um kaup
á hlutabréfum
í Kaupþingi
og eiga fyrir
vikið ekki von
á hundraða
milljóna króna
bakreikningi frá
skattinum.
6 fréttir Helgin 19.-21. nóvember 2010