Fréttatíminn - 19.11.2010, Blaðsíða 20

Við vissum
ekkert hvað
var að gerast.
V ið töldum víst að vélin færi í hafið enda vissum við ekkert hvað var að gerast,“ segir Eric Moody flugstjóri en hann stýrði
Boeing 747 breiðþotu breska flugfélagsins British
Airways árið 1982 er hún varð vélarvana í 37 þús-
und feta hæð yfir hafi suður af eynni Jövu í Indó-
nesíu. Síðar kom í ljós að eldfjallaaska olli því að á
öllum fjórum hreyflum þotunnar drapst.
Eric Moody var rækilega minntur á þennan at-
burð á liðnu vori er gos hófst í Eyjafjallajökli og
í kjölfarið var flug bannað í lengri tíma í stórum
hluta Evrópu, bann sem hafði gríðarleg áhrif á
flug um allan heim. „Þegar ég heyrði snemma
morguns að gosið truflaði flug datt mér í hug að
hringt yrði í mig en atið byrjaði klukkan rúmlega
sex þennan fyrsta dag og stóð linnulaust fram á
næstu nótt og byrjaði aftur árla næsta dags,“ segir
Moody. Þegar gosið í Eyjafjallajökli hafði staðið í
viku hafði breski flugstjórinn verið stanslaust í við-
tölum við fjölmiðla heimsins vegna atburðarins við
Jövu 28 árum áður.
Þessir tveir atburðir eru sögusvið nýrrar Út-
kallsbókar Óttars Sveinssonar, Útkall, pabbi,
hreyflarnir loga. Í bókinni eru fléttaðar saman
spennandi og persónulegar frásagnir af því sem
gerðist í eldgosinu í Eyjafjallajökli og fyrrgreindu
flugi British Airways breiðþotunnar sem var um
það bil að hrapa í hafið með 263 manns um borð.
Vélarvana þotan sem risavaxin sviffluga
Flug Erics Moody á sínum tíma var ein helsta
ástæða hins víðtæka flugbanns í Evrópu, banns
sem hafði áhrif á ferðalög milljóna manna og kom
verulega við fjárhag fjölda flugfélaga. Flugstjór-
inn lýsir því svo að eldingar og leifturfyrirbrigði,
eins konar hrævareldar, hafi leikið um vélina áður
en ósköpin byrjuðu, en á skömmum tíma drapst
á öllum fjórum hreyflum breiðþotunnar. Fjórtán
mínútur liðu þar til tókst að koma fyrsta hreyfl-
inum í gang að nýju. Allan þann tíma var risaþot-
an sem svifluga en vélin missti stöðugt hæð, var
komnin niður í 12 þúsund fet þegar lokst tókst að
koma hreyflunum í gang á ný, einum af öðrum.
„Við áttum tíu mínútur eftir áður en vélin endaði í
hafinu,“ segir Moody. Ekki þarf að hafa mörg orð
um angist farþeganna um borð, sem sáu eldtung-
urnar standa aftur úr öllum hreyflum vélarinnar
áður en þeir hljóðnuðu. Flugstjórinn segir þó að
ofsahræðsla hafi ekki ríkt.
Flugmönnunum tókst að lenda þotunni á þrem-
ur hreyflum á flugvellinum í Jakarta en í aðflug-
inu sást nánast ekkert út úr stjórnklefa vélarinnar
vegna þess hve sandblásnar rúðurnar voru eftir
eldfjallaöskuna.
Alltof harkaleg viðbrögð við gosinu
á Íslandi
Moody segir viðbrögð flugmálayfirvalda í Bret-
landi og Bandaríkjunum hafa verið réttlætanleg
fyrsta sólarhringinn eftir að gosaska barst frá
Eyjafjallajökli en þegar frá leið hafi viðbrögðin
verið alltof harkaleg og staðið of lengi. Hann segir
að því hafi ráðið reynsluleysi og þekkingarskortur
flugmálayfirvalda og bendir m.a. á að eina flug-
vélin sem búin var mælingartækjum til þess að
mæla þéttni öskulags á bresku flugstjórnarsvæði
hafi ekki verið flughæf. Túlkun breskra flugmála-
yfirvalda hafi verið einföld; aska í lofti, ekkert flug.
Moody bendir t.d. á að í Indónesíu séu 82 virk eld-
fjöll og gos í einhverju þeirra á öllum tímum. Meta
þurfi þéttni gosöskunnar og í hvaða hæð hún sé.
Vel hefði verið gerlegt að fljúga í lægri flughæðum
í Evrópu á liðnu vori. Hann segist þó vona að flug-
málayfirvöld fari ekki alveg í hina áttina, gjósi á
Eric Moody gagnrýnir flugmálayfirvöld vegna of harkalegra viðbragða við gosinu í Eyjafjallajökli. Ljósmynd Hari
 flugbann Eyjafjallagosið rifjaði upp ógnarflug brEiðþotu gEgnum gosmökk
Áttum tíu mínútur eftir
áður en vélin endaði í hafinu
Hjarta Angeliku tók kipp:
„Þegar ég náði andanum leit
ég út á vænginn mín megin.
Þar kom líka eldur aftan úr
báðum hreyflum. Svo mikill
að þetta minnti mig á það
þegar NASA-eldflaugum er
skotið á loft. Það var kominn
mikill eldur í alla fjóra hreyfla
vélarinnar. Ég fékk algjört
áfall. Reykurinn var líka að
aukast inni í vélinni. Hugurinn
varð tómur ... hætti að starfa.“
Flugmennirnir reyndu
eins og þeir gátu að átta sig
á ástandinu. Þeir sáu nú að
hreyfill tvö var líka að drepa
á sér. Eric flugstjóra leist ekki
á blikuna.
„Nú urðum við enn ruglaðri.
Hvað var þetta eiginlega? Ég
trúi þessu ekki hugsaði ég ráð-
villtur. Þá sagði Barry:
“Flugstjóri, númer þrjú
er líka farinn“ ... og örstuttu
síðar: „og líka hreyfill númer
eitt. Þeir eru allir farnir!““
ný á Íslandi, menn verði að vera raunsæir og meta
stöðuna miðað við öskumagn.
Hver dagur bónus
Í hinni nýju Útkallsbók sinni ræðir Óttar jöfnum
höndum við fólkið sem upplifði Eyjafjallagosið,
brottflutning þess frá heimilum sínum og óvissu
um framtíðina, og áhöfn og farþega breiðþotunn-
ar sem voru þess fullvissir að dagar þeirra væru
taldir. Í bókinni segir Betty Ferguson, 85 ára, sem
býr á Nýja-Sjálandi og var einn farþeganna í hinu
örlagaríka flugi:
„Um borð í vélinni okkar var fólk af ólíku þjóð-
erni og litarhætti sem aðhylltist mismunandi trú-
arbrögð og pólitískar skoðanir, það var af öllum
stéttum og með ólíka skapgerð. Allt leit það á lífið
með mismunandi hætti. Þetta kom ekki í veg fyrir
það að við stóðum öll saman, studdum hvert ann-
að, deildum tilfinningum okkar og létum okkur
umhugað hvert um annað. ... Það eiga nefnilega
ekki allir kost á að lifa lífinu eins og hver dagur
sé bónus. Þegar ég finn ilminn af blómunum og
nýt lífsins á margan annan hátt man ég alltaf eftir
þessu. Ég held að Íslendingar hugsi á svipaðan
hátt þegar þeir meta líf sitt eftir eldgosið í Eyja-
fjallajökli.“
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
Ógnir og áhrif Eyjafjallajökulsgossins á íbúa undir jöklinum og örvænting áhafnar og farþega
breiðþotu British Airways sem flogið var gegnum eldfjallaösku fléttast saman í nýrri Útkalls-
bók Óttars Sveinssonar. Flugstjóri risaþotunnar er gagnrýninn á viðbrögð flugmálayfirvalda
í kjölfar gossins á Íslandi.
„Þeir eru allir farnir“ Útkall, pabbi, hreyf larnir loga.
20 viðtal Helgin 19.-21. nóvember 2010