Læknablaðið - 15.02.1995, Blaðsíða 14

130
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
sem gefin voru sýklalyf um munn og var eink-
um notað penicillín (12 skipti) eða amoxicillín/
klavúlanat (í sex skipti). Þrjá einstaklinga
þurfti hins vegar að leggja á sjúkrahús, tvo eftir
kattarbit með ígerð í húð og einn eftir manns-
bit með beinsýkingu í handarlegg. Einn bit-
þoli, með P. multocida sýkingu í húð eftir katt-
arbit, þurfti að koma margsinnis á göngudeild
til eftirlits og umönnunar sárs en innlagnar
þurfti ekki við.
Umræða
Bitsár af manna- og dýravöldum eru líklega
allalgeng hérlendis en ekki er vitað hve mörg
koma til umönnunar eða meðferðar. Gert hef-
ur verið ráð fyrir að í innan við helmingi tilvika
sé meðferðar eða ráðleggingar leitað, þó sú
tala sé ef til vill hærri þegar börn eiga í hlut (2).
í þeirri athugun sem hér er kynnt voru skráð
145 bitsár á einu ári á landsvæði þar sem búa
um 150.000 manns. Töldust þau um það bil
0,4% heimsókna á slysadeild Borgarspítalans
það ár. Líklegt er að heimilislæknar hafi með-
höndlað einhver sár af þessu tagi (upplýsinga
frá þeim var ekki leitað), en sé gert ráð fyrir að
um 50% bitsára séu ekki skráð (8), má giska á
að nýgengi bitsára hér sé um 200/100.000 íbúa á
ári. I Bandaríkjunum er um 1% heimsókna á
slysadeildir vegna bitsára og þar hefur verið
áætlað að nýgengi bitsára sé um 300-700/
100.000 íbúa á ári (1,2,8). Til samanburðar er
nýgengi ofbeldisáverka hérlendis áætlað um
2000/100.000 íbúa á ári (5) og nýgengi áverka í
umferðarslysum í Reykjavík um 1500/100.000
íbúa á ári (9).
Samkvæmt ágiskun dýravinasamtaka hér-
lendis er áætlað að um 25.000 hundar og kettir
séu hafðir sem gæludýr á íslandi (10). Engar
haldbærar tölur munu þó vera til þar um.
Bandaríkjamenn halda um fjórum sinnum
fleiri hunda og ketti miðað við fólksfjölda (1),
enda tíðni bita hærri þar. Þar eru hundar hlut-
fallslega algengari en hérlendis, enda banni
lögregluyfirvalda við hundahaldi einungis ný-
lega aflétt í Reykjavík. Þar í landi eru hundsbit
líka langalgengust bita, 70-90% af öllum bitum
(2,8), en voru 46% í þeirri athugun sem hér er
kynnt.
Eins og reyndin hefur verið annars staðar,
voru hunds- og mannsbit tíðust að sumri, en
kattarbit voru óháð árstíð (1). Hundar bitu
oftast heimavið og tíðast eiganda sinn eða ein-
hvern sem þeir þekktu, mjög hliðstætt því sem
reynst hefur í öðrum athugunum á bitsárum
(1,11,12). Oftast hafði hundurinn verið áreitt-
ur, eða bitið ef reynt var að skilja hann frá
öðrum hundi í slagsmálum. Hundar bitu því
sjaldnast án tilefnis, úti á víðavangi eða á öðr-
um stöðum þar sem menn koma saman.
Flest voru fórnarlömbin ung og tæplega 40%
þeirra sem dýr bitu voru börn 12 ára og yngri
(13). Eins og fram hefur komið í öðrum athug-
unum af þessu tagi (1,2,8,11) var körlum hætt-
ara við bitum en konum, með þeirri undan-
tekningu að konur sem hlutu kattarbit voru
fleiri en karlar og bar þar mikið á miðaldra
konum yfir fertugt.
Flest mannsbit verða vegna slagsmála og eru
hnúaáverkar (clenched fist injuries) einna al-
varlegastir (1). Einungis greindust tveir slíkir í
þessari könnun. Eins og við var að búast var
áfengi oft í farteski þeirra sem bitnir höfðu
verið af samborgurum sínum (41% tilvika), en
upplýsingar lágu ekki fyrir um ástand þeirra
sem bitu.
Einungis voru tekin sýni til ræktunar frá
46% hópsins við komu. I flestum tilvikum voru
sár svo lítil að ekki var unnt að koma strok-
pinna í sárið og því horfið frá sýnatöku, en í
öðrum tilvikum fórst sýnataka því miður fyrir
af vangá. Sýklarnir sem greindust eru allir
þekktir frá bitsárum og allir hluti eðlilegrar
munnflóru þeirra tegunda sem bitu (1,13,14).
Pasteurella multocida er vafalítið þekktust
þessara sýkla, enda greind í 50-80% kattarbita
og 20-30% hundsbita (1,2,15). Sýkillinn veldur
alvarlegum sýkingum, þar á meðal hraðfara
húðnetjubólgu (cellulitis) og jafnvel beinsýk-
ingu. Hér greindist P. multocida fyrst og
fremst eftir kattarbit og var þar sá sýkill sem
mest bar á. Sýkillinn greindist þó eftir eitt
hundsbit, og hefur greinst í munnholi íslenskra
hunda (16).
Frá hundsbitum ræktuðust oftast ýmsir
streptókokkar, en einnig ýmsar tegundir
Gram-neikvæðra stafbaktería, Moraxella sp.,
M-5, Flavobacteria, Xanthomopnas maltophil-
ia og fleiri. í þessari rannsókn greindust hins
vegar ekki sýklar sem í öðrum könnunum hafa
reynst allsértækir sýkingarvaldar í kjölfar
hundsbita (1,8,17,18) til dæmis Capnocytop-
haga canimorsus (áður dysgonic fermenter 2,
DF-2) og Staphylococcus intermedius, sýkill
sem auðvelt er að ranggreina sem S. aureus,
þar sem um 30% stofna S. intermedius fram-
leiða kóagúlasa. Gagnstætt yfir 90% stofna S.