Læknablaðið - 15.02.1995, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
127
mál í Reykjavík og nágrenni og alvarlegar af-
leiðingar þeirra sem betur fer sjaldséðar.
Inngangur
Bit manna og dýra og áverkar af þeirra völd-
um hafa vafalítið verið nátengd lífi mann-
skepnunnar frá örófi vega. Ekki er þó langt
síðan farið var að fjalla sérstaklega um bit í
tímaritum um lækningar, enda hafa þau eflaust
verið talin veigalítill hluti af náttúrulegu lífi
manna í hörðum heimi. Bitsár eru enda oft
álitin sakleysisleg, bæði af almenningi og lækn-
um og flest þeirra (—80%) hafa einungis verið
talin valda lítilsháttar áverkum. Þau geta þó oft
valdið alvarlegum sýkingum, bæði í húð, liðum
og beinum, og leitt til ýmissa alvarlegra fylgi-
sjúkdóma, til dæmis fjarlægra ígerða og heila-
himnubólgu (1).
Averkar af þessu tagi eru víða óskráðir og
áætlað er að innan við helmingur þeirra sem
bitnir eru leiti læknisaðstoðar vegna áverkans
(2). Höfundar hafa ekki fundið birtar upplýs-
ingar um faraldsfræði og afleiðingar dýra- og
mannsbita á Norðurlöndum. Hundahald var
bannað í Reykjavík til skamms tíma, en er nú
leyft að uppfylltum allströngum skilyrðum.
Vinsældir hunda hafa þó farið vaxandi eins og
við má búast og fjölgaði hundum í Reykjavík
um nær 60% frá 1986 til 1993 (3). Nú munu
skráðir rúmlega 2300 hundar í Reykjavík og
nálægum byggðarlögum (3). Talið er að einn af
hverjum 20 hundum bíti að minnsta kosti einu
sinni á ævi sinni (4). Ennfremur ber sífellt
meira á beitingu ofbeldis í Reykjavík og fer
alvarlegum líkamsmeiðingum fjölgandi (5).
Við gerðum því framsýna athugun á öllum
þeim sem leituðu til slysadeildar Borgarspítal-
ans vegna dýra- og mannsbita um 12 mánaða
skeið frá ágúst 1991 til júlí 1992.
Efniviður og aðferðir
Allir þeir sem leituðu til slysadeildar Borgar-
spítala vegna bitsára af völdum manna eða
dýra á tímabilinu 1. ágúst 1991 til 31. júlí 1992
voru beðnir um að veita upplýsingar fyrir at-
hugunina. Enginn neitaði þátttöku enda var
ekki leitað eftir öðrum upplýsingum en þeim
sem aflað er við venjubundna meðhöndlun
þeirra sem bitnir hafa verið. Engin skilyrði
voru sett til útilokunar frá þátttöku í rannsókn-
inni. Rannsóknin var samþykkt af siða- og
starfsnefnd Borgarspítalans.
Skráð voru auðkenni sjúklings, eðli bitsins,
bitvaldur (hundur, köttur, maður o.s.frv.),
bitstaður (andlit, útlimir o.s.frv.), tími frá biti,
kringumstæður (utanhúss, á skemmtistað, ölv-
un o.s.frv.), tilefni (hundur áreittur eða bit án
nokkurs tilefnis) og lýsing sárs (dýpt, klór,
skráma, beinbrot o.s.frv.).
Við komu voru sýni tekin til ræktunar úr
sárum á rayon strokpinna (Culturette®,
Becton Dickinson Microbiology Systems,
Cockeysville, Maryland) og geymd í flutnings-
æti sem með pinnanum fylgir (umbreytt æti
Stuarts) uns þau voru tekin til úrvinnslu. í
langflestum tilvikum (yfir 90%) liðu innan við
fjórar klukkustundir þar til sýnin voru unnin,
en í nokkrum tilvikum allt að 12 stundir, væri
þeirra aflað síðla kvölds eða að næturlagi.
Sýklar voru greindir með venjulegum stöðluð-
um aðferðum á sýkladeild Borgarspítalans (6),
einkum með kerfi API 20NE (BioMerieux,
Marcy l’Etoile, Frakklandi). Við greiningu á
sýkingum í bitsárum var leitast við að fylgja
hefðbundnum skilgreiningum sársýkinga (7).
Hinsvegar voru bitþolar eingöngu meðhöndl-
aðir af læknum slysadeildar og tóku þeir
ákvarðanir um greiningu og meðferð allra
þeirra. Höfundar rannsóknar þessarar höfðu
engin afskipti af meðferð nema til þeirra væri
sérstaklega leitað sem ráðgefandi lækna við
spítalann. Öllum þátttakendum í athuguninni
var hins vegar fylgt eftir annnað hvort með
venjulegu eftirliti á slysadeild eða endurkomu-
deild Borgarspítalans eða með samtali í síma
við einn höfunda (KO).
Niðurstöður
A þeim 12 mánuðum sem rannsóknin tók til
leituðu 145 manns, 82 karlar og 63 konur til
slysadeildar Borgarspítalans sökum bitsára. Á
sama tíma leituðu alls 40.413 manns til deildar-
innar, þannig að bit tóku einungis til 0,4%
heildarfjölda heimsókna.
Algengust voru hundsbit (46%), því næst
mannsbit (23%) og síðan kattarbit (20%)
Tafla I. Bit flokkuð eftir bitvöldum.
Bitvaldar Fjöldi bitinna (%>
Hundur 66 ( 46)
Maöur 34 ( 23)
Köttur 29 ( 20)
Aðrir* 16 ( H)
Alls 145 (100)
* Hestur, kanína, hamstur, rotta, páfagaukur, piranha fiskur, naggrís,
minkur.