Læknablaðið - 15.09.1998, Blaðsíða 57

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
673
„ þau atriði, sem stendur til að skrá, samkeyra og
varðveita í slíkum upplýsingabanka, eru upplýsingar,
sem flestum mönnum eru viðkvæmari en aðrar upplýs-
ingar, sem þá varða. Málið snýst um skráningu upplýs-
inga um sjúkdóma og orsakir þeirra, sjúkdómsmeðferð
og árangur hennar. lyfja-, áfengis- og vímuefnanotkun,
og upplýsingar, sem lúta að ættfræði og sameindaerfða-
fræði. Þá girðir frumvarpið ekki fyrir, að við slíkar upp-
lýsingar séu tengdar aðrar persónuupplýsingar, sem geta
verið mönnum viðkvæmar, til dæmis upplýsingar um fé-
lagsleg vandamál manna, skólagöngu þeirra, starfsferil,
brotaferil og svo framvegis. “
byrðis. Má því undir það taka,
að skráðar heilsufarsupplýs-
ingar séu í eðli sínu auðlind,
sem þjóðhagslega geti verið
hagkvæmt að nýta, ef vel tekst
til. Felst það eins og fram er
komið bæði í gagnsemi þess,
sem vinna má úr hinum
skráðu upplýsingunum samfé-
laginu til hagsbóta, og þeim
fjárhagslegu umsvifum, sem
slíkri vinnslu er samfara.
Mismunandi efni laga-
reglna um hagnýtingu
auðiinda íslensku
þjóðarinnar
Eins og áður segir eru auð-
lindir þjóðarinnar misjafnar í
eðli sínu og ólíkar innbyrðis,
og því verður við lagasetningu
um þær að taka tillit til sér-
staks eðlis hverrar fyrir sig.
Það er þess vegna engan veg-
inn sjálfgefið, að það fyrir-
komulag, sem hentar við veit-
ingu námu-, veiði- eða virkj-
analeyfa, svo einhver dæmi
séu nefnd, verði alfarið lagt til
grundvallar, þegar veitt er
leyfi til að hagnýta þá auðlind,
sem skráðar upplýsingar í
heilbrigðiskerfinu eru taldar
vera.
Enginn deilir um, að mikil-
vægasta auðlind íslensku
þjóðarinnar eru fiskistofnarnir
á hafsvæðunum við Island.
Lagareglur um nýtingu auð-
lindarinnar miða að því að
vernda fiskistofnana fyrir rán-
yrkju (1) og komið hefur verið
á fót sérstakri rannsóknar-
stofnun, Hafrannsóknarstofn-
un, sem hefur það meðal ann-
ars að markmiði að afla al-
hliða þekkingar um hafið og
lífríki þess, einkum með tilliti
til þess að meta, hvernig hag-
kvæmt sé og skynsamlegt að
nýta auðlindir þess (2). Mikil-
vægt er fyrir umræðuefni
þessa fundar að átta sig á því,
samhengisins vegna, að laga-
setning um þessa auðlind hef-
ur tvennt að markmiði. Henni
er í senn ætlað að stuðla bæði
að verndun og hagnýtingu
auðlindarinnar.
íslensk náttúra er líka ein af
auðlindum þjóðarinnar. Til
verndar náttúrunni hafa verið
sett sérstök náttúruverndarlög
(3), auk þess sem sérlöggjöf
gildir á einstökum, afmörkuð-
um verndarsviðum. Tilgangur
náttúruvemdarlaga er að stuðla
að samskiptum manna og
náttúru, þannig að ekki spillist
að óþörfu líf eða land, né
mengist sjór, vatn eða and-
rúmsloft (4). Lögin eiga eftir
föngum að tryggja þróun ís-
lenskrar náttúru eftir eigin
lögmálum, en vemdun þess,
sem þar er sérstætt eða sögu-
legt. Sérstakar ríkisstofnanir
starfa samkvæmt þessum lög-
um, það er Náttúruvernd ríkis-
ins, Náttúruverndarráð, Nátt-
úrufræðistofnun íslands og
náttúruverndamefndir, og hafa
það hlutverk að tryggja, að
markmið lagasetningarinnar
náist. Lagareglur um þessa auð-
lind hafa eins og lagareglur
um hagnýtingu fiskistofnanna
tvenns konar markmið, það er
að stuðla bæði að verndun og
hagnýtingu auðlindarinnar.
Til viðbótar hinum almennu
náttúruverndarlögum hafa
verið sett sérstök lög um mat á
umhverfisáhrifum (5). Mark-
mið þeirra laga er samkvæmt
1. gr. þeirra að tryggja, að
áður en tekin er ákvörðun um
framkvæmdir, sem kunna,
vegna staðsetningar, starfsemi
sem þeim fylgir, eðlis eða um-
fangs, að hafa í för með sér
umtalsverð áhrif á umhverfi,
náttúruauðlindir og samfélag,
hafi farið fram mat á umhverf-
isáhrifum, svo og að tryggja
að slíkt verði fastur liður í
gerð skipulagsáætlana.
Villt dýr og fuglar eru með
sama hætti og fiskistofnar og
náttúrufar ein af auðlindum
þjóðarinnar. Til verndar villtu
dýralífi hefur verið sett sér-
stök löggjöf (6). Markmið
hennar er að tryggja viðgang
og náttúrulega fjölbreytni
villtra dýrastofna, skipulag á
veiðum og annarri nýtingu
dýra, svo og aðgerðir til þess
að koma í veg fyrir tjón, sem
villt dýr kunna að valda (7).
Sérstakar ríkisstofnanir, það
er að segja Veiðistjóraembætt-
ið og Náttúrufræðistofnun ís-
lands. hafa verið settar á lagg-
irnar til þess að tryggja það,
að markmið lagasetningarinn-
ar náist, það er að segja það