Læknablaðið - 15.11.1998, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
843
marktækan mun á tíðni einkenna eftir hjúskap-
arstöðu og menntun mæðra, en ekki öðrum
breytum. Einstæðar mæður voru líklegri til að
upplifa háa tíðni þunglyndiseinkenna en giftar
eða ógiftar mæður í sambúð (x2:= 10,54;
p<0,005). Konur með lægsta menntunarstig
(grunnskólapróf eða minna, gagnfræða- eða
landspróf) voru lrklegri til að upplifa háa tíðni
þunglyndiseinkenna en konur með meiri
menntun (x2j =13,95; p<0,002). Enginn mark-
tækur rnunur fannst á tíðni þunglyndiseinkenna
eftir búsetu. Munur var á tíðni einkenna eftir
kjördæmum (8-23%).
Fylgni Edinborgar þunglyndiskvarðans við
heildarstreitu foreldra samkvæmt foreldra-
streitukvarða var r(732)= 0,57; p<0,01. Fylgni
Edinborgarkvarðans við undirkvarða var eftir-
farandi: hlutverkastreita r(732)= 0,64; p<0,01;
samskipti við barnið r(732)= 0,24; p<0,01; erf-
itt barn r(732)= 0,38; p<0,01. Áreiðanleiki Ed-
inborgar- og foreldrastreitukvarðans var kann-
aður með tilliti til einsleitni. Áreiðanleikastuðl-
ar fyrir Edinborgarkvarðann voru a 0,87 og á
helmingarpróf 0,83. Fyrir foreldrastreitukvarða
var a 0,88 og á helmingarpróf 0,72.
Umræða
Þunglyndi hjá mæðrum eftir fæðingu leynir
oft á sér, en getur engu að síður verið alvarlegt
fyrir móðurina og fjölskyldu hennar. Því er
mikilvægt að unnt sé að greina hvaða konur
þjást af þunglyndi eftir fæðingu og Edinborgar
þunglyndiskvarðinn hefur reynst vel til þess
(1,8,31,33). í þessari rannsókn var leitast við
að skima fyrir þunglyndiseinkennuin í úrtaki
sem endurspeglaði vel íslenskar konur með
ungbörn. Við túlkun á niðurstöðunum þarf að
hafa í huga hvort mælikvarðar hafi verið rétt-
mætir og áreiðanlegir. Þegar gerður var saman-
burður á niðurstöðum úr Edinborgarkvarðan-
um og foreldrastreitukvarðanum, fannst góð
samsvörun eða samtímaréttmæti. I klínísku
starfi er kvarðinn þó aðeins tæki til skimunar,
en kemur ekki í staðinn fyrir viðtöl og klínískt
mat þegar vanlíðan er metin (15,33,34). Niður-
stöðurnar gefa einnig til kynna að hægt sé að
auka réttmæti og áreiðanleika greiningar á
þunglyndiseinkennum eftir fæðingu með því
að bæta við notkun á foreldrastreitukvarða og
óværðarkvarða. Þar með yrði hægt að sundur-
greina betur vandamál er valda vanlíðan (1).

matran
súmatriptan
TÖFLUR; N02CX04 R, E
Hver tafla inniheldur Sumatriptanum INN, súkkínat, 70 mg eða 140 mg, samsvarandi Sumatriptanum INN 50 mg eða 100 mg.
STUNGULYF sc; N 02 C X 04 R, E
1 ml inniheldur Sumatriptanum INN, súkkínat, 16,8 mg, samsvarandi Sumatriptanum INN 12 mg, Natrii chloridum 7 mg, Aqua ad iniectabilia ad 1 ml.
Eiginleikar: Súmatriptan virkjar sérhæft serótónínviðtaka af undirflokki 5-HTid í heilaæðum. Lyfið veldur þannig samdrætti í heilaæðum, einkum greinum a. carotis.
Víkkun þessara æða ertalin orsök verkjanna við mígreni. Verkun lyfsins hefst um 10-15 mínútum eftir gjöf undir húð, en 30 mínútum eftir inntöku. Aðgengi eftir gjöf
undir húð er nánast 100%, en að meðaltali 14% eftir inntöku . Blóðþéttni nær hámarki innan 25 mínútna eftir gjöf undir húð, en oftast innan 45 mínútna eftir
inntöku. Dreifingarrúmmál er 2,7 l/kg. Binding við plasmaprótein er 20-30%. Lyfið umbrotnar að miklu leyti (80%) í óvirk umbrotsefni í lifur og skilst út í nýrum.
Ábendingar: Erfið mígreniköst, þar sem ekki hefur náðst viðunandi árangur með öðrum lyfjum. Cluster (Hortons) höfuðverkur. Lyfið á einungis að nota, þegar
greiningin mígreni eða Cluster-höfuðverkur er vel staðfest.
Frábendingar: Kransæðasjúkdómur, alvarlegur háþrýstingur, blóðrásartruflanir í útlimum, nýrnabilun, lifrarbilun. Ofnæmi fyrir innihaldsefnum lyfsins. Ekki má nota
samtímis lyf, sem innihalda ergótamín. Sumatran má ekki gefa fyrr en 24 klst. eftir gjöf ergótamíns og ergótamín má ekki gefa fyrr en 6 klst. eftir gjöf Sumatran.
I Meðganga og brjóstagjöf: Ekki er vitað hvort lyfið geti skaðað fóstur, en dýratilraunir benda ekki til þess. Ekki er vitað hvort lyfið skilst út í móðurmjólk.
P Aukaverkanir: Allt að 50% sjúklinganna fá einhverjar aukaverkanir. Ýmis þessara óþæginda hverfa eftir 30-60 mínútur og gætu sum þeirra verið hluti af
mígrenikastinu. Algengar (>1%): Þreyta, sljóleiki. Tímabundin blóðþrýstingshækkun og húðroði. Ógleði og uppköst. Máttleysi og spenna í vöðvum. Náladofi og
hitatilfinning. Svimi. Þrýstingstilfinning með mismunandi staðsetningu, oftast fyrir brjósti. Sjaldgæfar (0.1%-1%): Hækkun lifrarenzýma í blóði.
Milliverkanir: Ekkimá notasamtímis lyf sem innihalda ergótamín. Engar sérstakar milliverkanir hafa fundist við própranólól, díhýdróergótamín, pízótífen eða alkóhól.
Varúð: Varaber sjúklinga vjð stjórnun vélknúinna ökutækja samtímis notkun lyfsins. Við notkun lyfsins geta komið fram tímabundin einkenni eins og brjóstverkur og
þrýstingstilfinning, sem getur verið töluverð og leiðir stundum upp í háls. Þó þessi einkenni líkist hjartaöng, heyrir til undantekninga að þau séu af völdum samdráttar í kransæðum.
Herpingur í kransæðum getur leitt til hjartsláttartruflana, blóðþurrðar og hjartavöðvadreps. Sjúklinga, sem verða fyrir slæmum eða langvarandi einkennum, sem líkjast hjartaöng, svo
og þá sem hafa aukna áhættu á kransæðasjúkdómum, ber að rannsaka með tilliti til blóðþurrðar.
Athugið: Stungulyfið.má ekki gefa í æð vegna herpings í kransæðum og mikillar blóðþrýsingshækkunar, sem getur átt sér stað. Vegna takmarkaðrar klíniskrar reynslu er ekki mælt
með notkun lyfsins handa sjúklingum eldri en 65 ára.
Skammtastærðir handa fullorðnum: Lyfið á ekki að nota í fyrirbyggjandi augnamiði. Lyfið á að gefa við fyrstu merki um mígrenikast en getur verkað vel þó það sé gefið síðar.
Sumatran erekki ætlað til varnandi meðferðar. Töflur: Venjulegur upphafsskammtur erein 100 mgtafla. Ef ekki fæst fullnægjandi árangur má gefa aðra töflu að minnst tveimur klst.
liðnum og ekki er mælt með hærri sólarhringsskammti en 300 mg. í sumum tilvikum getur verið nægjanlegt að nota 50 mg töflur. Töflurnar á að gleypa heilar með vatni. Stungulyf:
Venjulegur upphafsskammtur er 6 mg (ein sprauta) undir húð. Ef ekki fæst fullnægjandi árangur má gefa aðra sprautu (6 mg) innan 24 klst., en mtnnst ein klst. verður að líða á milli
lyfjagjafa. Takmörkuð reynsla er af gjöf fleiri en fjögurra skammta (24 mg) á mánuði.
Skammtastærðir handa börnum: Lyfið er ekki ætlað börnum.
Pakkningarogverð:
Töflur 50 mg: 12 stk. íþynnupakkað) Verð kr. 11.355
Töflur 100 mg: 6 stMþynnupakkað) Verð kr. 9.655
..5tungulyf: Einnota dæla 0.5 mg (=6 mg virkt efnQ x 2 + lyfjapenni (Glaxo Pen) Verð kr. 7.961 Afgreiðslutilhögun: R Greiðsluþátttaka: E Apríl 1998