Læknablaðið : fylgirit - 01.05.1982, Page 21

19
Sjúklingaval: Engar fastar reglur eru hér
um val sjúklinga til blóðsíunar. Aldrei hefur
þurft að vísa frá sjúklingum vegna aðstöðu-
leysis. 1 hverju tilfelli er reynt að meta,
hvort sjúklingnum sé greiði gerður með blóð-
síun. Alloft er ljóst, að blóðsiun yrði aðeins
framlenging þjáninga eða stundarfrestur,
sem yrði raun bæði sjúklingnum og ástvin-
um hans. Á það einkum við um aldraða og
hruma. Þó hafa ekki verið sett hér aldurs-
mörk eins og víða er gert (t.d. 60 ár), enda
hafa verið hér í blóðsíun sjúklingar yfir
sjötugt með allgóðum árangri.
Undirbúningur fyrir blóðsíun: Oft er góður
fyrirvari að blóðsíun. Eftirlit með sjúkling-
um er þá aukið eftir því sem nýrnabilun
versnar. Útskýrt er fyrir sjúklingnum hvað
framundan er og sé um að ræða sjúkling bú-
settan fjarri Reykjavík, er honum gert ljóst,
að hann verði að flytja á höfuðborgarsvaeð-
ið, a.m.k. um sinn.
Reynt er að setja í sjúklinginn æðaskamm-
hlaup (arterio-venous fistula) svo snemma,
að það nái að þroskast i mánuð eða lengur
áður en til þess þarf að grípa. Alloft ber þó
blóðsíun svo brátt að, að hefja verður með-
ferð um slönguskammhlaup (shunt), þó leit-
ast sé við að setja ,,fistil“ í sjúklinginn sem
fyrst. Ekki er unnt að setja um það fasta
reglu, hvenær hefja skuli blóðsíun. Fer það
eftir almennu ástandi sjúklingsins, en þó má
telja rétt að vera við öllu búinn eftir að ser.-
kreatinin fer yfir 10 mg%.
Framkvæmd blóðsíunar: Allt frá upphafi
hefur blóðsíun langflestra farið fram tvisvar
í viku og oftast 7 tíma í senn. Styttri blóð-
síunartími hefur hentað sumum sjúklingum
i byrjun, meðan enn var eftir nokkur nýrna-
stax-fsemi. Fyrir og eftir blóðsiun eru sjúk-
lingar vigtaðir og tekin ei’U blóðsýni. (Alltaf
blóðstatus, ser. Na+, K+, Cl^-, blóðurea,
stundum einnig ser. Ca, P, alk. fosfatasi,
kreatinin, þvagsýra). Þannig er fylgst með
vökvasöfnun, blóðhag og árangri síunar.
Langflestir sjúklingarnir hafa ,,AV-fistil“
(beina tengingu milli slagæðar og bláæðar)
og er þá stungið 2 nálum í bláæðina. Mis-
heppnist önnur stungan er notuð ,,single
needle" tækni, þar sem blóð rennur frá sjúk-
lingnum og til hans um sömu nál. Einstaka
sjúklingar hafa slönguskammhlaup, einkum
þeir sem nýbyrjaðir eru í blóðsíun.
f upphafi síunar er gefið heparin, til þess
að blóðið storkni ekki í siunni. Siðan er
heparini bætt við eftir þörfum. Leitast er
við að ná blóðflæði um siuna í a.m.k. 200 ml
á mínútu. Áætlað er í byi-jun, hve mikla
„ultrafiltration" þarf til að ná af sjúklingn-
um þeim vökva, sem hann 'hefur bætt á sig.
Efnasamsetning siulausnar þeiri’ar, sem hér
er notuð sést á töflu II. Samsetning þykkn-
isins miðast við ,,mjúkt“ vatn eins og hér er
i krönum.
Meðan á blóðsíun stendur er fylgst með
almennum lífsmörkum og liðan sjúkling-
anna. Algengustu fylgikvillar stafa af of-
tekju vatns af sjúklingunum og lagast við
saltvatnsgjöf. f lok síunar er sjúklingunum
skilað sem mestu af því blóði, sem i slöng-
um og síum er. Búið er um stungugöt með
léttum umbúðum, en slöngutengjum þarf að
ganga vendilega frá.
Milli blóðsíana gæta sjúklingarnir all-
strangs matai’æðis. Venjulegasta blóðsíunar-
fæðið inniheldur ca. 50 g eggjahvitu, 13 mEq
natrium, 44 mEq kalium og vatnstekja á
helst að vera innan við lítra. Lyfjaskammta
getur þurft að endurskoða vegna nýrnabil-
unar. Helstu lyf, sem gefa þarf eru: blóð-
þrýsingslyf, gelatum al.hydr. (fosfatbind-
andi), vitamín, folinsýra og virkt D-vitamín.
Þrátt fyrir blóðleysi sjúklinganna (Hgb 5—6
gr%) er blóðgjöfum stillt mjög í hóf til að
koma í veg fyrir mótefnamyndun, sem
hindrað gæti nýrnaígræðslur.
EFNIVIÐUR OG ÁRANGUR
Frá 15.8. ’68—15.8. ’80 eða á 12 ái’um voru
samtals gerðar 5164 blóðsíanir. Af þeim telj-
ast 78 vera bráðar síanir, þ.e. sjúklingarnir
voru i blóðsíun í mánuð eða skemur. Hins
vegar voru 5086 sianir reglubundnar og til
langframa á samtals 35 sjúklingum.
Bráðum síunum verða ekki gerð frekari
skil hér. f flestum tilfellum var um að ræða
fólk með bráða nýrnabilun, sem oft gekk
yfir. í nokkrum tilfellum var um að ræða
TABLE H. Composition of dialysate. _________
Ions Concentration mEq/1
Sodium 132
Potassium 1.5
Calcium 3.4
Magnesium 0.5
Chloride 102.4
Acetate 35