Læknablaðið : fylgirit - 01.05.1982, Blaðsíða 27

25
19,2 mánuðir. Sé þetta rétt er meðalbiðtími
íslensku sjúklinganna mun lengri en al-
mennt er á Norðurlöndum. Slíkur munur get-
ur átt sér ýmsar skýringar. Til dæmis mætti
hugsa sér, að HLA mynstur Islendinga væri
svo brábrugðið mynstri annarra Norður-
landabúa, að eríitt væri að finna nýru með
gott vefjasamræmi fyrir Islendinga. 1 raun
sýnist Island þó erfðafræðilega ,,nálægt“
hinum Norðurlöndunum hvað HLA-mynstur
snertir.8 Sama heimild getur þó annars
erfðafræðilegs atriðis, sem ætti að vera þýð-
ingarmeiri: Hvergi í nálægum löndum eru
hlutfallslega jafnmargir og hér í blóðflokki
O, eða 55,3%. Á hinum Norðurlöndunum er
þetta hlutfall nálægt 40%. Fólk í O flokki
getur aðeins þegið nýru fólks í sama blóð-
flokki, en getur hins vegar gefið nýru hverj-
um sem er, ef samræmi er i HLA-mynstri.
Þetta hefur leitt til þess, að fólk í O flokki
hefur orðið útundan um nýru. Á timabilinu
1973—1978 voru 30% af þeim nýrum, sem
grædd voru í fólk með A, B eða AB blóð-
flokk með fullu HLA-samræmi, tekin úr
fólki með O blóðflokk. Slíkt leiðir óhjá-
kvæmlilega til fjölgunar O flokks sjúklinga
á biðlista og ætti fremur að koma niður á
íslenskum sjúklingum en öðrum. Við athug-
un kemur samt í ljós, að sjúklingar í O
flokki hafa síst beðið hér lengur en aðrir
eftir nýra (O flokkur 13,8 mán., aðrir 14,1
mán.). Skýringin á lengri biðtíma íslenskra
sjúklinga er því ekki þessi.
Liklegust skýring eins og sakir standa
byggist á sérstöðu okkar innan Scandia-
transplant. Hér eru ekki stundaðar ígræðsl-
ur og enn höfum við ekki treyst okkur að
senda nýru til hinna Norðurlandanna. Falli
til nýru ytra er veruleg og vaxandi tilhneig-
ing að græða það í sjúkling á staðnum, ef
þess er kostur. Það er auk þess talsvert um-
stang að setja þá keðju atburða í gang, sem
lciðir til erlends nýra í íslenskum sjúklingi i
Ríkisspítalanum í Kaupmannahöfn. Af þess-
um orsökum er nær óhjákvæmilegt, að ís-
lenskir sjúklingar verði að nokkru útundan.
Ólíklegt er að þetta mundi breytast þótt far-
ið væri að senda utan örfá nýru árlega. Slíkt
er ýmsum erfiðleikum háð. í fyrsta lagi yrði
að lögfesta skilgreiningu á heiladauða og
helst að leyfa, að líffæri væru tekin áður en
hjartað hættir að slá. I öðru lagi þyrfti að
sérþjálfa fólk í að taka út nýru og ganga
frá þeim til flutnings. Þá yrði væntanlega
að kaupa ,,perfusionsvél“ til að flytja nýrun
í. Blóðsýni úr væntanlegum gefendum yrði
að senda utan til vefjagreiningar og kross-
prófunar. Nýrun mundu fyrst og fremst
koma frá Borgarspítala (slys og heilaskurð-
lækningar) og yrði 'hann því einnig að drag-
ast inn í samstarf við Scandiatransplant.
Allt eru þetta yfirstíganlegir örðugleikar og
óneitanlega væri fýsilegt að leggja eitthvað
af mörkum til samstarfsins.
Tvær af þremur ígræðslum úr lifandi ætt-
mennum hafa heppnast vel, enda voru þau
nýru úr systkinum með fullt vefjasamræmi
við nýrnaþega. Þriðja nýrað var úr foreldri
og var því hafnað. Góð reynsla af systkina-
nýrum er að vísu hvatning til slíkra í-
græðslna og enn frekar ef tiltölulega erfitt
er að útvega líknýru í Islendinga. Margs
þarf þó að gæta áður en ráðist er i slíkar
ígræðslur m.a. sálrænna atriða. 1 allri Evr-
ópu2 eru ígræðslur úr lifandi gjöfum aðeins
rúm 10% af öllum ígræðslum. Frændur okk-
ar, Norðmenn, stunda slíkar ígræðslur í all-
stórum stíl (30%) og láta vel af. Afdrif
ígræðslusjúklinga eru hér lítt frábrugðin því,
sem annars staðar gerist. Af þeim nýrum,
sem grædd hafa verið í á vegum Scandia-
transplant (endurígræðslur undanskildar)
hefur réttur helmingur verið starfandi eftir
árið og var jafnstór hluti starfandi eftir 3
ár. Fyrir Scandiatransplant i heild5 eru þess-
ar tölur 50% eftir 1 ár og 35% eftir 3 ár
(tímabilið 1969—77) og í Evrópu allri2 50%
og 40% fyrir jafnlöng tímabil.
SUMMARY
Chronic Hemodialysis in Iceland. The first 12
years.
Chronic hemodialysis was started at Land-
spítalinn, Reykjavik August 15, 1968. During
the first 12 years 5088 dialyses were performed
on 35 patients. The 12 years are divided into 3
four year periods for comparison. The number
of dialyses and patients hsis steadily increased
with each period. The number of new patients
averages ca. 3 per year for the whole period.
The mean age at start dialysis was 42 years for
the whole period, while it was 46.1 years for
the last four year period. Death rate on dia-
lysis steadily decreased being 1 death per 29
months of dialysis in the first and 1 per 73
months of dialysis in the third period. Months
of dialysis for those who died increased from
9 to 24.5 months from first to last period.
While distribution of primary renal diseases
does not differ significantly from that in neigh-