Sagnir - 01.06.2003, Qupperneq 27

í ÞJÓNUSTU SNORRA
Snorralaug í Reykholti
aðeins um 11 aðrir staðir í landinu sem höfðu jafnmarga klerka
í sinni þjónustu.
Leiða má líkur að því að fjórir klerkar, prestarnir Styrmir og
Þórarinn og djáknarnir Sturla Bárðarson og Vermundur, hafi um
skeið allir verið samtímis á staðnum. Áberandi er að prestamir í
Reykholti virðast hafa gegnt trúnaðarstörfum fyrir húsbændur
sína og jafnvel verið þeirra hægri hönd. Þetta á sérstaklega við
um Styrmi ffóða Kárason og störf hans fyrir Snorra. Þórarinn
Vandráðsson virðist einnig hafa gegnt stóra hlutverki í Reykholti.
Hann átti þar helming í búi á móti Agh og honum hefur runnið
blóðið til skyldunnar þegar hann varðveitti staðinn í Stafholti
eftir að Sturla Sighvatsson hafði verið drepinn og Snorri var enn
í Noregi. Klerkafjöldinn í Reykholti og í Stafholti hefur eins
getað komið Snorra að góðu gagni við ritstörf sín og öðrum
þræði stuðlað að því að miðstöð bókmenningar og mennta var í
Reykholti.
Reykholt var í hópi elstu og virðulegustu staða á
Islandi. Þótt Snorri hafi eflaust lagt mikið til staðarins og
gert hann að þvílíku höfðuðbýh að aðeins þóttu tveir betri
kostir fyrir veraldleg höfðingjasetur um þær mundir þá
hafði frægðarsól staðarins þegar risið umtalsvert á dögum
Reykhyltinga hinna fornu."’7 Marga kosti og fríðindi hefur
það haft í for með sér fyrir Snorra að fara með forráð staða
á borð við Reykholt og Stafholt. Hér hefur áherslan verið
lögð á þá kosti sem lúta að því að ráða yfir kirkjumiðstöð
og geta haft fjölda kirkjunnar manna í sinni þjónustu en
efnahagslegur ávinningur og táknræn völd sem fylgja slíkri
stöðu verið látin liggja á milli hluta. Með nokkrum sanni
má segja að án staðarforráðanna hefði Snorri átt erfiðara
um vik með að tryggja sér þjónustu hefðarklerks á borð við
Styrmi fróða sem og annarra minni spámanna úr röðum
íslensku klerkastéttarinnar á fyrri hluta 13. aldar.
♦ ♦ ♦
Tilvísanir
1 Grein þessi er að hluta til byggð á BA ritgerð minm: „Kirkjumiðstöðin
Reykhoit. Hinir stærstu staðir og bændakirkjur í Borgarfjarðar- og
Mýrasýslu og samband þeirra við útkirkjur“. Ritgerðin var hluti af hinu
alþjóðlega, þverfaglega Reykholtsverkefhi. Nánari upplýsingar um
Reykholtsverkefnið er að finna á heimasíðu Snorrastofu: http://
www.snorrastofa.is og á heimasíðu Sagnfræðistofnunar: http://www.hi.is/
stofn/sagnstofn/reykholtsrannsoknl .html
2 Sturlunga saga I. Jón Jóhannesson, Magnús Finnbogason og Knstján Eldjám
sáu um útgáfuna. Reykjavík, 1946, bls. 237, 240; Islenzk Fomrit XVI.
Biskupa sögur II. Hungurvaka, Þorláks saga byskups in elzta, Jarteinabók Þorláks
biskups infoma, Þorláks saga byskups yngri, Jarteinabók Þorláks byskups önnur,
Þorláks saga byskups C, Þorláks saga byskups E, Páls saga byskups, ísleifs þáttr
byskups, Latínubrot um Þorlák byskup. Ásdís Egilsdóttir gaf út. Ritstjóri Jónas
Kristjánsson. Reykjavík, 2002, bls. 171-172.
3 Sturlunga saga I, bls. 241-42.
4 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist". Saga íslands II. Reykjavík, 1975,
bls. 72.
5 Sveinn Víkingur: Getið I eyður sögunnar. Reykjavík, 1970, bls. 134-
36; Hjalti Hugason: : Kristni á Islandi I. Fmmkristni og upphafkirkju.
Reykjavík, 2000, bls. 172-74, 185-87; Orri Vésteinsson: The
Christianization of Iceland. Priests, Power, and Social Change 1000-
1300. Oxford, 2000, bls. 47-57, 288.
6 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist“, bls. 57 o.áfr.
7 Hjalti Hugason: Kristni á íslandi I, bls. 172-74, 185-92, sérstaklega
bls. 189-92.
8 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist“, bls. 74.
9 Gunnar F. Guðmundsson: „Guði til þægðar eða höfðingjum í hag?
Níu aldir frá lögtöku tíundar á íslandi“.NýS<jg<! 9. árg. (1997), bls.
62.
10 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist”, bls. 76.
11 Magnús Stefansson: Staðir og Staðamál. Studier i islandske egenkirkelige
og beneftcialrettsligeforhold i middelalderen I. Bergen, 2000, sjá t.d. bls.
12, 21, 34, 192-93.
12 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist", bls. 87; Hjalti Hugason:
SAGNIR 25