Sagnir - 01.06.2003, Blaðsíða 26

Snorri Sturluson við skriftir.
Bæ var háður. Sturla Sighvatsson hafði sest í bú Snorra í
Reykholti um páska árið 1236 og svo er að sjá sem Þórarinn
hafi gegnt prestsstarfi sínu í Reykholti áfram þó að Snorri
væri horfinn á braut. Þess er nefnilega getið að Sturla hafi
riðið með flokk sinn úr Reykholti til Kálfaness þar sem
flokkur Þorleifs í Görðum beið þeirra handan Flókadalsár.
Böðvar Þórðarson í Bæ gekk í milh en sáttum varð ekki
komið á og menn Þorleifs fóru til Bæjar og vígbjuggust.
Böðvar reyndi enn að leita um sættir en Sturla lét handtaka
hann og var Þórarinn Vandráðsson einn af þeim sem áttu
að gæta Böðvars.45 Meira verður sagt af Þórarni síðar en
nú mun litið á aðra klerka sem voru í Reykholti á 3.
áratugnum.
Styrmis ffóða Kárasonar er getið í þjónustu Snorra
árin 1228 og 1230. Snorri sendi Styrmi og ÞorleifÞórðarson
fyrir sína hönd á sáttafund við Sturlu Sighvatsson eftir að
Hrafnssynir, sem voru undir vemdarvæng Sturlu, höfðu
brennt inni Þorvald Vatnsfirðing, tengdason Snorra, árið
1228. Mælti Styrmir fýrir griðum. Styrmir fór með lögsögu
fýrir Snorra á Alþingi sumarið 1230.46 Styrmir Kárason
var af ætt Möðruvellinga, að því er Hannes Þorsteinsson
telur, og var faðir hans Kári Runólfsson sem varð ábóti á
Þingeyrum árið 1181. Kári var sonarsonur Ketils biskups
Þorsteinssonar. Styrmir var fæddur um 1170 og að öllum
líkindum hefur hann alist upp á Þingeyrum. Hann var
lögsögumaður frá 1210-1214 og aftur árin 1232-35, en það
ár varð hann príor í Viðey og gegndi því starfi til dauðadags
árið 1245. Að mati Hannesar Þorsteinssonar var Styrmir
kominn til Reykholts á árunum 1215-20.47 Ekki er fúllvíst
hvenær Styrmir var kominn í þjónustu Snorra en það hefur
líklega gerst á 3. áratug aldarinnar og jafnvel eins snemma
og Hannes telur. Styrmir var ekki aðeins lögfróður maður
og prestlærður heldur einnig rithöfundur. Hann skrifaði
helgisögu Olafs Haraldssonar Noregskonungs og eina gerð
Landnámu, sem reyndar er ekki varðveitt sér. Einhvern
þátt átti hann í ritun Sverris sögu auk þess sem sú tilgáta hefur
verið sett ffam að hann hafi fært elstu gerð Harðar sögu í letur.48
Olafs saga Styrmis hefur til dæmis verið talin ein helsta heimild
Snorra er hann ritaði Olafs sögu sína, líklega á 3. áratugi 13.
aldar.49
Fjórði klerkurinn sem var í Reykholti á þessum ámm var
Sturla Bárðarson, systursonur Snorra. Þess er getið að Sturla hafi
búið hjá Snorra í Reykholti árið 1222 og hann var ennþá þar
árið 1228. Þá stendur hann vörð við Snorralaug og kastar ffam
vísu þegar hann leiðir Snorra heim að bæ.50 Sturla var djákni að
vígslu og var í för með Guðmundi Arasyni (1203-1237) þegar
Guðmundur hafði verið valinn biskupsefni Norðlendinga árið
1201. Ekki virðist hugur Sturlu hafa staðið til ffekari vígslu því
eftir það er hans ávallt getið í þjónustu höfðingja, fýrst hjá ffænda
sínum Hrafni Sveinbjamarsyni og síðan með Snorra.51 Eftir þessu
að dæma má leiða líkur að því að fjórir nafngreindir klerkar hafi
verið samtímis í Reykholti á seinni helmingi 3. áratugarins og
kannski fram til 1235.
Vorið 1237, skömmu eftir Bæjarbardaga, seldi Sturla
Sighvatsson Reykholt í hendur Þorláki fóstra sínum Ketilssyni
úr Hítardal en gerði sjálfur bú á SauðafelH.52 Ekki er víst hvort
Þórarinn var áfram prestur í Reykholti eftir að Þorlákur kom en
þegar Sturla og Sighvatur féllu á Orlygsstöðum í ágúst 1238 er
þess getið að Þórarinn hafi varðveitt staðinn í Stafholti þangað til
Snorri kom aftur út vorið 1239. Klængur Bjamarson varðveitti
búið í Reykholti veturinn eftir Orlygsstaðafund þannig að það
gæti verið að Þórarinn hafi farið í Stafholt þá er Þorlákur kom,
vorið 1237.53
Þórarinn Vandráðsson var aftur orðinn prestur í Reykholti
þegar EgiU Sölmundarson bjó þar. I broti af Þorgils sögu skarða
kemur fram að hann hafi átt helming í búi á móti Agli og það
var sameiginleg ákvörðun þeirra að gefa upp búið og fa það
tímabundið í hendur Þorgilsi skarða árið 1252.54 Þórarinn
kemur ekki meira við sögu eftir þetta en ljóst er að hann hefur
tengst sterkum böndum við staðina í Stafholti og Reykholti og
forráðamenn þeirra.
Ef það er rétt ályktun að þessir fjórir nafngreindu klerkar
hafi verið samtímis hjá Snorra í Reykholti rennir það frekari
stoðum undir það að fjónr til fimm klerkar hafi átt að vera
á Reykholtsstað. Meginstarfi klerkanna hefúr fýrst og fremst
verið að halda uppi kristilegri þjónustu á staðnum og í þingum
hans. En mikill akkur hefur einnig verið í því fýrir skáldið og
höfðingjann Snorra Sturluson að hafa í þjónustu sinni ritfæra og
menntaða menn. Klerkarnir í Reykholti og Stafholti - ef til vill
allt að tíu talsins - hafa getað ritað upp þær sögur sem Snorri
sagði fýrir, gert afrit af því sem Snorri ritaði sjálfur og afritað þær
bækur sem hann hefúr viljað eiga í sínu persónulega bókasafúi.
Eins og dæmin af Styrmi fróða sýna, gátu virðulegir prestar sinnt
ýmsum persónulegum trúnaðarstörfum og erindagjörðum fýrir
yfirboðara sína og hefúr Orri Vésteinsson nýverið dregið það
skýrt fram hversu mikilvægu hlutverki vel metnir prestar gátu
gegnt fýrir höfðingja á 13. öld.55
♦ ♦ Lokaorð ♦ ♦
Sýnt þykir að í Reykholti hafi verið fjórir til fimm klerkar og
rennir það frekari stoðum undir það að Reykholt hafi verið
meðal hinna hæstu höfuðstaða, eins og komist var að orði um
Odda á Rangárvöllum.56 Samkvæmt lauslegri athugun voru
24 SAGNIR