Sagnir - 01.06.2003, Síða 32

aftur á móti verið mjög áberandi með aukinni umræðu um
innrás Bandaríkjanna og að lokum stríðinu sjálfu. Fyrir það
voru þeir almennt mjög utangátta í stjómmálaumræðunni.
Tyrkland, Jórdanía, Kúveit, Sádi-Arabía og Iran hafa öll
haft minniháttar samskipti við Irak á þessum tíma, enda
hefur Irökum verið haldið í skefjum. Fram að þessu hafa
þeir sem sagt ekki skipt sér mikið af alþjóðastjórnmálum.“
Telur þú hafa verið einhver tengsl á rnilli al-Qaeda
og Irak, oggetur þú útskýrt í stuttu máli afhverju
Bandaríkjamenn hafa einbeint sér svo stíft að því að kotna
Saddam Hussein frá í stað þess að halda áfratn hetferð
sinni gegn al-Qaeda?
„Eg tel það mjög ólíklegt að það séu einhver tengsl á milli
al-Qaeda og Iraks. 1 fýrsta lagi em fyrrum stjómvöld í
Irak og al-Qaeda á öndverðum meiði pólitískt og starfa
ekki að sameiginlegu markmiði. Saddam Hussein hefúr
þrátt fyrir allt alltaf verið mjög veraldlegur leiðtogi. Hann
hefur aldrei verið mjög trúaður eða sett trú sína á oddinn í
pólitískum efnum. Það hefur því einkennt þjóðemisstefnu
Iraks í valdatíð Hussein að vera ekki að hampa ákveðinni
trú og eitt af því sem hann hefur gert í gegnum tíðina er
einmitt að reyna að koma í veg fyrir að hópar eins og al-
Qaeda nái fótfestu í Irak. Irakar sjálfir em upp til hópa
ekki mjög ákafir í að styðja slíkar hreyfingar og hafa aldrei
gert. Saddam Hussein hefur verið tiltölulega sósíalískur og
þjóðernislegur leiðtogi og stuðningur við al-Qaeda hefði
ekki þjónað hagsmunum hans. Al-Qaeda samtökin líta á
Hussein sem leiðtoga sem þyrfti að losna við. Forsvarsmenn
samtakanna vilja koma á fót ákveðnu þjóðfélagskerfi sem
líkist að mörgu leyti stjórn Talibana í Afganistan. Menn
eins og Saddam Hussein og Hosni Mubarak í Egyptalandi
era þrándur í götu þeirra. Það hefur því langt því frá verið
eitthvert samstarf þama á milli. Aftur á móti hefúr hópur
meðal Kúrda sem heitir al-Ansar al-Islam verið í tengslum
við al-Qaeda. Sá hópur er mjög famennur. Hann býr í N-
Irak og hefur verið í andstöðu við stjórn Hussein. Engin
tengsl em því á milli al-Qaeda og stjórnar Saddam Hussein
eftir því sem ég best veit og engin gögn hafa komið fram
sem sýna fram á það. Hussein hugsaði fýrst og fremst um
að sitja áfram við völd í Irak. Hann þekkti vel til þessara
hópa og vissi að ef hann myndi vinna með þeim myndi það
veikja stöðu hans.
Skýringin á því hvers vegna Bandaríkjamenn vildu
koma Hussein frá er sú að það var yfirlýst stefna þeirra að
koma á fót lýðræði í írak. Að mörgu leyti held ég að 11.
september hafi haft þau áhrif að Bandaríkjamönnum finnist
þeir þurfa að láta til skarar skríða gegn einræðisherrum
Mið-Austurlanda, sem þeir telja að standi á bak við þessa
hryðjuverkastarfsemi, þótt það sé ekki endilega rétt. Þeir
líta svo á að til þess að vinna bug á hryðjuverkum þurfi að
koma á stöðugleika í Mið-Austurlöndum og fýrsta skrefið í
þá átt sé að koma á stöðugleika í Irak.“
Telja nágrannaríki Iraks og Irakar sjálfir stríðið hafa
eingöngu verið viðskiptalegs eðlis, þ.e. oliustrið, eða litu
þeir svo á að verið væri að gera árás á þá vegna triiar
sinnar?
„Sumir litu á stríðið sem árás á trúarbrögð þeirra, að stríðið væri
nýjasta krossferð Vesturlanda inn í ríki múslima. Eg held þó að
það sé minnihlutasjónarmið. Almennt séð líta þeir ekki endilega
á þetta sem olíustríð þótt þeir viti að olían er eitt af því sem
Bandaríkjamenn sækjast eftir. Eg held að vel flestir líti á stríðið
sem nýjasta kapítulann i sögu heimsvaldastefnu Vesturlandanna.
I þetta skipti eru það Bandaríkin gegn Irak. Eitt af markmiðum
heimsvaldastefnunnar hefur verið að ná auðlindum þeirra ríkja
sem heimsvaldaríki beina augum sínum að, nú er það olía Iraks.
Það sem íbúar í Mið-Austurlöndum óttast er að Bandaríkin
muni ekki láta staðar numið í Irak, heldur muni þeir koma á fót
stómm herstöðvum í Irak, eins og allt bendir til, sem þeir noti
svo til að hlutast til um stjómmál annarra Mið-Austurlandaríkja.
Margir óttast hvaða áhrif það muni hafa, bæði að óstöðugt
tímabil sé framundan og að sértrúahópar múshma fai fleiri á sitt
band til að beijast gegn „veraldarvæðingu Islam".
Nú lýstu Frakkar yfir andstöðu við striðið, ásattit Þjóðverjum
ogfleirum. Telur þú aðþað sé vegtta þess að þeir höfðu sótt utn
leyfi hjá Irökutn til að kanna áður ókönttuð olíusvæði í N-
írak og þvi haji efnahagslegar ástæður legið á bak við andstöðu
þeirra?
„Það getur vel verið að sá þáttur hafi verið mikilvægur en ég
held að annarrar skýringar megi leita í hinu sögulega hlutverki
Frakklands sem einhvers konar mótvægis við Bandaríkin og
mótstaðan sé leið Frakka til að sýna styrk sinn á alþjóðlegum
vettvangi. Hafa verður í huga að fimm milljónir af sextíu
milljónum íbúa Frakka em múslimar, eða um 8-10%, flestir
búsettir í suðurhluta landsins. Þetta er stór og áberandi hópur,
þótt þeir séu vissulega í minnihluta. Frakkar hafa áhyggjur af
því hvaða áhrif stríðið hefur á ffanska múslima. Síðan er það
saga Frakka á 20. öld. Ef ferðast er um Frakkland er nánast í
hverju einasta þorpi einhvers konar minnismerki um fýrri eða
seinni heimsstyijöldina. Frakkar hafa upplifað mjög hrikaleg
stríð og hafa því annan skilning á því hvað stríð er heldur en
Bandaríkjamenn, sem hafa ekki síðan um miðbik 19. aldar
upplifað stríð í sínu eigin heimalandi. Eg tel því að margar
sögulegar ástæður séu fýrir andstöðu Frakka. Kannski er
efnahagslegi þátturinn mikilvægur en ég efast um að hann sé sá
mikilvægasti."
Bandarískir hermenn grafa írakskan hermann í Persaflóastríðinu 1991.
30 SAGNIR