Sagnir - 01.06.2003, Blaðsíða 20

Sagnir - 01.06.2003, Blaðsíða 20
Þessi umræða er vel í takt við aðrar hugmyndir í samfélaginu um líkamsstarfsemi kvenna og þá dulúð sem henni fylgir. Hins vegar má benda á að flest áföll eða stórar breytingar í lífi okkar skapa visst tilfmningarót. Það gerir okkur, konur sem karla, ekki óhæfari til að taka ákvörðun. Sighvatur Björgvinsson, þáverandi þingmaður Alþýðuflokksins vekur einmitt athygli á þessu og spyr þingheim „hvort þungun sé sjúkdómur eða áfall af því tagi sem skerði hæfi konu ... [til að hafa vit fyrir sjálfri sér] í þeim mæli að opinbert vottorðavald þurfi að svipta hana sjálfræði um hvort hún telji sér unnt að ala bam, framfleyta því og ala það upþ?“42 Sighvatur hafði greinilega kynnt sér vel umræður á Alþingi fyrir lagasetningarnar 1935 og 1938. Hann vakti athygli á því hve málflutningur þeirra sem töldu konur ekki hæfar til að taka við fræðslu um getnaðarvamir á fjórða áratugnum, væri keimlíkur málflutningi þingheims árið 1975, fjörtíu Svava Jakobsdóttir. ámm seinna, þegar rætt var um hvort kona væri í stakk búin til að ákveða sjálf hvort hún gangi með og ali fóstur það sem hún ber undir belti.43 Þeir sem vora fýlgjandi fijálsræði konum til handa notuðu aðra tegund orðræðu, það er umræðu urn mannréttindi, einstaklingsfrelsi, siðferði og þá vegsemd og þann vanda að vera manneskja. Með því að gera konum ekki fijálst að ákveða sjálfar hvort þær gangast undir fóstureyðingu væri verið að skerða almenn mannréttindi þeirra. Magnús Kjartansson barðist kröftuglega fyrir að fa seinni gerð frumvarpsins færða í upphaflega mynd, meðal annars með breytingatillögu í þá átt. Hann lagði áherslu á að með því að hafa ákvörðunarvaldið hjá konunni sjálfri þá ykist ekki aðeins frelsi hennar, heldur einnig ábyrgð.44 Svava Jakobsdóttir, rithöfundur og femínisti tók til máls þann 16. apríl 1975 oggerði 9. greinina að umtalsefni sínu.45 Hún var hlynnt breytingatilllögu Magnúsar Kjartanssonar og finnst það lítillækkun við konur að taka frá þeim ákvörðunarréttinn. Hún sagði að vantrú á hæfni konunnar væri komin bæði úr hefð gyðingdómsins sem og frá Grikkjum og Rómveijum. Hin kristna kirkja hefði sem stofnun lagt áherslu á þá trú í gegnum aldirnar. Athyghsverð er einnig spuming hennar um hvort að siðferðilegur réttur kvenna til ákvarðanatöku væri ekki eins háleitur og siðferðilegur réttur lækna og þingmanna. Með samþykki þeirra hefur „verknaðurinn hlotið opinbera blessun, og embættismannavaldið er hinn syndlausi endurlausnari".46 Ræða Svövu var mjög í anda hugmynda kvenréttindahreyfinga þessa tíma. Hún sýndi fram á hve neikvæð viðhorf til kvenna, vanmat á siðferðisþroska þeirra og hæfni, væm í raun samofin hugsunarhætti okkar og ættu sér sögulegar rætur. Með því afbyggði hún þann gmnn sem röksemdafærsla andstæðinga hennar stóð á. Afleiðittgar fóstureyðinga - fyrir komtr og samfélagið Oftast vora afleiðingar fóstureyðinga taldar neikvæðar. Annars vegar var talið að kona sem gengst undir fóstureyðingu hljóti varanlegan sálrænan skaða af því. I öðm lagi hefði fijáls fóstureyðingalöggjöf spillandi áhrif á kvenþjóðina í heild. I þriðja lagi lýstu sumir þingmenn áhyggjum sínum af því hvernig þjóðfélaginu myndi hraka og holskefla fóstureyðinga skyfli yfir ef þær yrðu lögleiddar án mikilla takmarkana. Sigurlaug Bjamadóttir lagði áherslu á áhrif fóstureyðingar á konuna sjálfa.47 Hún vitnaði í bók Tove Ditlevsen, Gift, þar sem skáldkonan lýsir hugarangri sínu og eftirsjá eftir baminu sem aldrei varð. Sigurlaug lýsti einnig yfir þeirri skoðun sinni að eftirsjá og hugarkvöl konu væri í samræmi við hve veigamiklar ástæður lágu að baki ákvörðun hennar um að fara í fóstureyðingu. Þeim mun veigameiri ástæður, þeim mun minni hugarkvöl. Þetta sjónarmið helst vel í hendur við þá skoðun Sigurbjargar og mun fleiri þingmanna að við þessa rýmkun löggjafarinnar yrði „fjandinn laus“ og konur, sérstaklega ungar stúlkur, myndu flykkjast í fóstureyðingar. I þessum viðhorfum má greinilega sjá enduróm þeirrar hugmyndafræði sem Svava Jakobsdóttir hafði áður rakið aftur til gyðingdómsins og Grikkja um hið synduga eðli konunnar. Með félagslegu aðhaldi er taumhald haft á því. Enn em það konur sem em uppalendur og „ffamleiðendur” nýrrar kynslóðar. Þama er komin síðasta og ef til vill mest spennandi hugmyndin um afleiðingar þess að rýmka fóstureyðingalöggjöfma. Hvorki meira né minna en heill og framtíð þjóðarinnar liggur þar undir. ♦ ♦ Niðurstöður ♦ ♦ Ljóst er að fóstureyðingaumræðurnar endurspegluðu vel átök um stöðu og hlutverk kvenna í samfélaginu. Hin hefðbundna sýn á konur sem mæður, húsmæður og uppalendur barna var mjög ráðandi. Ekki virðist ýkja mikifl munur á hugmyndum um hlutverk kvenna á fjórða áratugnum og þeim áttunda. Þegar 18 SAGNIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.