Sagnir - 01.06.2003, Blaðsíða 28

Kristni á íslandi I, bls. 199-201; Orri Vésteinsson: The
Christianization, bls. 94-97.
13 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist“, bls. 87; Magnús Stefansson:
Staðir og staðamál I, bls. 206.
14 Orri Vésteinsson: Tlie Christianization, bls. 94-95.
15 Magnús Stefansson: „Kirkjuvald eflist“, bls. 87; Orri Vésteinsson:
Tic Christianization, bls. 106.
16 Reykjaholtstnáldagi. Guðvarður Már Gunnlaugsson bjó til prentunar,
Bergur Þorsteinsson ritaði forspjall og Margaret Cormack þýddi
máldagann. Reykholt, 2000, bls. 18.
17 Diplomatarium Islandicum. Islenzkt fombréfasafn I-XVI. Jón
Sigurðsson, Jón Þorkelsson o.fl. sáu um útgáfu. Kaupmannahöfn og
Reykjavík, 1857-1972, bls. 180-94.
18 íslensk Fomrit XVI, bls. 62, 79.
19 Biskupa sögur I-II. Jón Sigurðsson, Guðbrandur Vigfússon o.fl. sáu
um útgáfu. Kaupmannahöfn 1858-1878, bls. 29; Orri Vésteinsson:
The Christianization, bls. 113.
20 íslensk Fomrit XVI, bls. 24; Helgi Þorláksson: „Icelandic society and
Reykholt in the 12th and 13th centuries with special reference to
Snorri Sturluson“. Reykholt in Borgarfjörður. An interdisciplinary
research project. Workshop held 20-21 August 1999. Reykjavík, 2000,
bls. 13.
21 Sturlunga saga I, bls. 103; Diplomatarium Islandicutn I, bls. 180-94.
22 Sturlunga saga I, bls. 105-08, 241.
23 Benedikt Eyþórsson: „Kirkjumiðstöðin Reykholt. Hinir stærstu
staðir og bændakirkjur í Borgarfjarðar- og Mýrasýslu og samband
þeirra við útkirkjur“. BA ritgerð í sagnfræði. Júní 2002, bls. 47
o.áfr., sérstaklega bls. 47, 49-50, 55-56, 60-63. Kirkjumar sem um
ræðir em staðimir Stafholt, Reykholt, Gilsbakki, Melar í Melasveit
og Saurbær á HvalQarðarströnd og bændakirkjumar í Görðum á
Akranesi og Borg á Mýmm. Gunnar F. Guðmundsson veitir ágætis
yfirlit yfir ólíkar tegundir kirkna á miðöldum í Kristni á íslatidi II.
ísletiskt samfélag og Rótnarkirkja. Reykjavík, 2000, bls. 185-88. Sjá
einnig um sama efni Orra Vésteinsson: The Christianization, bls. 55-
57, 288, 295.
24 Um hugmyndir um hugsanlegt miðstöðvarhlutverk kirkna og
mikilvægi þess fyrir kirkjulegt starf í landinu og fyrir þá einstaklinga
sem stóðu að því, sjá t.d. Helgi Þorláksson: Gamlargötur oggoðavald.
Utn fomar leiðir og völd Oddavetja í Rattgárþitigi. Ritsafn
Sagnfræðistofnunar 25. Reykjavík, 1989, bls. 83-84, 97; Helgi
Þorláksson: „Hmni. Um mikilvægi staðarins fyrir samgöngur, völd
og kirkjulegt starf á þjóðveldisöld“. Ámesingur V. (1998), bls. 57-
59; Hjalti Hugason: „„Eigi máttu þar heiðnir menn búa ... “. Staða
Kirkjubæjar á Síðu í öndverðri kristni“. Afklaustmm og kennimönnum
{ Skaftafellsþingi. Erindi Jlutt á ráðstefnu á Kirkjubœjarklaustri 13.-14.
tnars 1999, sem haldin var að tilhlutan Kirkjubæjarstofu og
Skaftafellsprófastdœmis í tilefni af 1000 ára afmœlis kristnitöku á íslandi.
Vík, 1999, bls. 30-33; Hjalti Hugason: Kristni á íslandi I, bls. 190,
207-13.
25 Eg hef gert nánari grein fyrir kirkjumiðstöðvum og hugsanlegu
hlutverki þeirra í óbirtri grein og erindi, sbr. Benedikt Eyþórsson:
„íslensk kirkjusaga 1000-1300 - staða rannsókna“, fjölritað handrit
lagt fram fyrir vinnufund í Reykholti 3. október 2002, bls. 26-30;
Benedikt Eyþórsson: „Reykholt and Church Centres”, erindi flutt
á vinnufúndi í Reykholti 3. október 2002. Útgáfa á erindum
vinnufundarins og yfirlitsritgerðinni er fyrirhuguð á næstu
misserum undir ritstjóm Helga Þorlákssonar.
26 Diplomatarium Islandicum II, bls. 433.
27 Orri Vésteinsson: The Christianization, bls. 207 nm.
Benedikt Eyþórsson: „Kirkjumiðstöðin Reykholt“, bls. 31; Máldagasafnið
er í Diplomatarium Islatidicum II, bls. 425-84.
Sjá Diplomatarium Islandicum IV, bls. 121-22, 187-98.
Guðbrandur Jónsson: „Dómkirkjan á Hólum í Hjaltadal. Lýsing íslenzkra
miðaldakirkna“, Safti til sögu Islands og ísletizkra bókmetinta V. Reykjavík,
1915-1929, bls. 233, 256 o.áfr.; Hörður Ágústsson: „Ágrip af skrúðasögu
og áhalda“. I Hörður Ágússton og Kristján Eldjám: Skálholt. Skrúði og
áhöld. Staðir og kirkjur I. Reykjavík, 1992, bls. 9-10, 17. Varðandi
uppmna orðsins og leið þess inn í norrænt kirkjumál, sjá Taranger,
Absalon: Deti angelsaksiske kirkes ittdjlydelse paa den tiorske. Christiania,
1890, bls. 345-46.
Nánari útlistun á því hvaða kirkjur þetta vom og hlutfallið milli fjölda
klerka, sloppa og messuklæða er í Benedikt Eyþórsson: „Kirkjumiðstöðin
Reykholt“, bls. 33, nmgr. 142.
Guðbrandur Jónsson: „Dómkirkjan á Hólum“, bls. 268; Hörður
Ágústsson: „Ágrip af skrúðasögu og áhalda“, bls. 17.
Diplomatarium Islatidicum IV, bls. 120.
Diplomatarium Islattdicutn III, bls. 123.
Diplomatarium Islattdicum I, bls. 471.
Hér er miðað við 30 kirkjur af þeim 36 sem höfðu tvo eða fleiri klerka. En
frá Hólum í Vesturhópi, Breiðabólstað í Vatnsdal, Hofi í Goðdölum,
Hrafnagili, Ljósavatni og Skinnastöðum er Qöldi messuklæða ekki
tilgreindur og er kirkjunum því sleppt í þessum útreikningum.
Diplomatarium Islandicum III, bls. 84; Diplomatarium Islandicum IV, bls. 184.
Diplotnatarium Islattdicum II, bls. 261; Diplomatarium Islandicum IV, bls.
130-31.
Diplomatarium Islandicum II, bls. 114; Diplomatarium Islandicum IV, bls.
206, 210.
Diplomatarium Islatidicutti IV, bls. 74, 81-82.
Helgi Þorláksson gerði þessa staðreynd að umtalsefni í fyrirlestri sem bar
yfirskriftina „Snorri Sturluson, Reykholt og augustinerordenen“ á
ráðstefnunni Magtens Udtryk í Reykholti dagana 3.-6. október 2002.
Vakti þetta nokkra athygli og umræður.
Diplomatarium Islattdicutn I, bls. 469, 477.
Reykjaholtsmáldagi, bls. 13, 17-18.
Reykjaholtsmáldagi, bls. 13-14, 30; sjá einnig Diplomatarium Islandicutn I. bls.
477.
Sturlunga saga I, bls. 392, 404-05.
Sturlunga saga I, bls. 323, 324.
Hannes Þorsteinsson: „Nokkrar athuganir um íslenzkar bókmenntir á 12.
og 13. öld“. Skímir LXXXVI (1912), bls. 130-35.
íslensk bókmenntasaga I. Höfúndar efnis Guðrún Nordal, Sverrir Tómasson
og Vésteinn Ólason. Reykjavík, 1992, bls. 301-03, 393, 397, 453. Um
Styrmi sem hugsanlegan höfund elstu gerðar Harðar sögu, sjá íslettzk fomrit
XIII. Harðar saga, Bárðar saga, Þorskftrðinga saga, Flóatnanna saga. Þórhallur
Vilmundarson og Bjami Vilhjálmsson gáfu út. Reykjavík, 1991, bls. xliv-
1, lxvi.
Sigurður Nordal: „Um íslenzkar fomsögur“. Fontar menntir II. Jóhannes
Nordal hafði umsjá með útgáfunni. Reykjavík, 1993, bls. 387.
Sturlunga saga I, bls. 294, 319-20.
Sjá Sturlunga saga I, bls. 150, 216, 221, 224, 226, 228, 294, 297, 315, 319-20.
Sturlunga saga I, bls. 407.
Sturlunga saga I, bls. 445.
Sturlunga saga II, bls. 122, 292-93.
Orri Vésteinsson: The Christianization, bls. 215-34.
Sbr. íslensk Fomrit XVI, bls. 145.
Sbr. alkunn ummæli Sighvats Sturlusonar við Sturlu son sinn er sá
síðamefndi seldi búið í Reykholti í hendur Þorláki Ketilssyni, sjá Sturlunga
saga I, bls. 407.
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
26 SAGNIR