Sveitarstjórnarmál - 01.04.1987, Síða 20

ALMENNINGSBÓKASÖFN
Lánþegar 235
almenningsbóka-
safna 84 þúsund ad
tölu á árínu 1984
Komin er út hjá bókafulltrúa rík-
isins Ársskýrsla 1984, yfirlit um
starfsemi og fjármál almennings-
bókasafna 1984.
Almenningsbókasöfnin
235 ad tölu
Það ár voru 235 almennings-
bókasöfn á skrá.
Miðsöfnin voru 41 talsins, eins
og árið áður, en þá hafði þeim
fjölgað um eitt. Mörg sveitarfélög
borga til miðsafna sinna umfram
lögbundið lágmarksframlag eða
30 af 41. Ber þar hæst greiðslu-
hlutfall^ ísafjarðar, 2,82, og Siglu-
fjarðar, 2,80 (lögbundið lágmarks-
framlag = 1.00).
Hreppsbókasöfnum fer stöðugt
fækkandi vegna þess að í mörgum
hreppum sjá menn sér hag í að
fela miðsafni þjónustu við íbúa
hreppsins gegn lögbundnu fram-
lagi. Þannig geta hreppsbúar
fengið aðgang að fjölbreyttari
safnkosti og betri þjónustu en ella.
39% sveitarfélaga, sem reka
hreppsbókasöfn, greiddu fullt lág-
marksframlag eða meira árið
1984, en árið 1983 voru þau
heldur færri eða um 35%.
Stofnanasöfn, þ.e. á sjúkrahús-
um, dvalarheimilum, vistheimilum
og fangelsum, voru talin 37, en
fjölmörg þeirra geta ekki talizt
skipulögð söfn. Margar stofnanir
hafa falið nálægu miðsafni að ann-
ast alla bókasafnsþjónustu við
vistmenn. Þær stofnanir, þar sem
vistmenn eiga rétt á bókasafns-
þjónustu, eru þó miklu fleiri.
83 milljónir kr. til
ráöstöfunar
Ráðstöfunarfé safnanna var alls
kr. 83.132.000,- Miðsöfnin fengu
kr. 69.116.000.-, hreppsbóka-
söfnin kr. 7.417.000.- og stofn-
anasöfnin kr. 6.600.000.- Þetta
samsvarar kr. 346.- á hvern íbúa
landsins.
Starfsfólk safnanna
Á árinu 1984 veittu bókasafns-
fræðingar 8 miðsöfnum og 2
hreppsbókasöfnum forstöðu.
Bókafulltrúi ríkisins hefur lengi
barizt fyrir bættri menntun bóka-
varða og í því skyni ráðizt í útgáfu
bréfanámsefnis í samvinnu við
bréfaskólann. Árið 1985 var fyrst
veitt fé á fjárlögum til bréfanám-
skeiðsins, og haustið 1986 var
bréfanámi fyrir ófaglært starfsfólk
almenningsbókasafna hleypt af
stokkunum. (Sjá Svéitarstjórnar-
mál 6. tbl. 1986).
Góöar gjafir
Á árinu 1984 bárust almenn-
ingsbókasöfnum margar höfðing-
legar gjafir. Síra Eiríkur J. Eiríks-
son og Kristín Jónsdóttir kona
hans gáfu Bæjar- og héraðsbóka-
safninu á Selfossi u.þ.b. 30.000
bindi bóka þ.á m. Guðbrands-
biblíu, Bókasafn Kópavogs fékkað
gjöf um 7000 hljómplötur með sí-
gildri tónlist frá Stefáni Guðjóns-
syni og Valgerði Þórarinsdóttur,
og Héraðsbókasafninu á Kirkju-
bæjarklaustri barst að gjöf bóka-
safn síra Valgeirs Helgasonar ca.
2500 bindi.
Þegar frá eru taldar þessar gjaf-
ir, jókst bókakostur almennings-
bókasafnanna um 4000 bindi.
Samanlögð bókaeign almennings-
bókasafnanna í árslok var rúmlega
1,5 milljón bindi.
Lánþegum almenningsbóka-
safnanna fjölgaði frá því árið áður
úr rúmlega 80.000 í tæp 84.000.
Þessum tölum ber þó að taka með
varkárni, þar sem talning lánþega
fer fram á ýmsan hátt, en þó ættu
breytingar á milli ára að koma
nokkuð skýrt í Ijós.
Útlán safnanna
Heildarútlánum fækkaði frá því
árið áður úr 2.253.000 bindi í
2.224.000. Meðalútlánum hefur
farið fækkandi undanfarin ár, og
hefur þeim fækkað um 0.25 frá
1982, þegar þau voru 9.50 á íbúa í
landinu í 9.25 árið 1984.
Erfitt er að gera sér grein fyrir
því, af hverju þessi fækkun stafar,
og ósjaldan hefur myndbanda-
notkun landsmanna verið kennt
um. Víst er, að með auknu fram-
boði á ýmiss konar tómstundaiðju
minnkar sá tími, sem hver og einn
hefur til bóklesturs, en líka er um
að kenna erfiðum fjárhag safn-
anna, sem kemur niður á sam-
keppnisaðstöðu þeirra við aðra
tómstundastarfsemi.
Fjölgun lánþega sýnir, að áhugi
almennings er fyrir hendi, og
furðulegt verður að teljast, að
bókasöfnum skuli ekki vera gert
fjárhagslega kleift að reka öflugri
starfsemi, þegar tekið er mið af
því, að tæp 84.000 manns á öllum
aldri sækja þangað fræðslu- og
tómstundaefni árlega.
Frá skrifstofu bókafulltrúa ríkisins (Þ.Ó.)
Skrá yfir bókasöfn
Á næstunni kemur út ný skrá
yfir bókasöfn. Er hún gefin út á
vegum samstarfsnefndar um upp-
lýsingamál.
Skránni er skipt í þrjá hluta: í
fyrsta lagi er skrá yfir rannsóknar-
og sérfræðibókasöfn, í öðru lagi er
skrá yfir þau almenningsbókasöfn,
sem eru miðsöfn skv. reglugerð
um almenningsbókasöfn, og í
þriðja lagi er skrá yfir bókasöfn
framhaldsskólanna.
í skránni koma fram eftirfarandi
upplýsingar: Nafn safns, heimilis-
fang, sími, opnunartími, starfslið,
safngögn og flokkunarkerfi. Auk
þess er gerð grein fyrir þeirri
þjónustu, sem söfnin bjóða
66 SVEITARSTJÓRNARMÁL