Læknablaðið - 15.02.2000, Blaðsíða 27

FRÆÐIGREINAR / BARNALÆKNINGAR
börn (24%) fleiri en eitt ofnæmiseinkenni. Níu þeirra
höfðu tvö einkenni (astmi/exem hjá einu, astmi/of-
næmiskvef hjá sex, ofnæmiskvef/exem hjá tveimur)
og tvö börn höfðu þrjú einkenni. Ofnæmiskvef var
eitt einkenna í 10 af 11 tilvikum hjá átta ára börnum.
Af átta ára börnum með fjölofnæmi höfðu 64% já-
kvæða fjölskyldusögu.
Ofnœmispróf: Alls voru 22 börn með jákvæð húð-
próf og þar af höfðu 18 (82%) einkenni astma eða
ofnæmis. Algengi jákvæðra húðprófa fór vaxandi með
aldri. Af fimm börnum með marktæka svörun á öðru
ári höfðu fjögur jákvæð húðpróf fyrir fæðutegundum.
Fjögurra ára höfðu fimm böm jákvæð húðpróf, öll
gegn fæðutegundum og eitt að auki gegn köttum. Við
átta ára aldur höfðu 17 af 45 börnum með
ofnæmissjúkdóma jákvæð húðpróf (38%) eða 13% af
þeim sem þátt tóku í rannsókninni. í 14 tilvikum
(82%) var um ofnæmi fyrir köttum að ræða, en of-
næmi fyrir grasi var næst algengast og kom það fyrir
hjá sjö börnum (41%). Sjö af 17 (41%) átta ára börn-
um með jákvæð húðpróf, höfðu svörun við fleiri en
einum ofnæmisvaka. Einungis tvö átta ára börn höfðu
jákvæða svörun við fæðutegundum, bæði fyrir fiski.
Fjölskyldusaga: Sjötíu og fimm (56%) átta ára
barna koma úr fjölskyldum með ofnæmi og þar af var
fjölskyldustuðull >4 í 27 tilvikum (36%). Af þessum
75 börnum voru 54 (72%) greind með ofnæmi á
einhverju stigi rannsókanrinnar. Af þeim 27 börnum
sem höfðu fjölskyldustuðul >4 greindust 22 (81%)
með ofnæmi á rannsóknartímanum. Af þeim 134
bömum sem skoðuð voru átta ára höfðu 80 haft
astma eða ofnæmi á einhverjum tíma rannsóknarinn-
ar. Marktækt fleiri þessara barna höfðu jákvæða fjöl-
skyldusögu samanborið við böm án ofnæmis (p=
0,002). Þau börn sem höfðu einkenni astma eða of-
næmis við átta ára aldur voru einnig marktækt oftar
með jákvæða fjölskyldusögu en börn sem voru ein-
kennalaus á þeim aldri (p=0,003). Fimmtíu börn sem
greindust með ofnæmiseinkenni einhvern tímann á
rannsóknartímanum höfðu neikvæða fjölskyldusögu.
Umhverfisþœttir: I upphafi rannsóknarinnar árið
1989 var reykt á heimilum 99 barna (55%), en á síð-
asta stigi hennar var reykt á 61 heimili (38%) (p=
0,007). Gæludýr voru á heimilum 36 barna (20%) við
20 mánaða aldur en hjá 45 fjölskyldum (30%) við
átta ára aldur (p=0,009). Af börnum sem greindust
með astma eða ofnæmi á einhverju stigi rannsóknar-
innar (107) voru dýr og/eða reykingar á heimili í 80
tilvikum (75%).
Eyrnabólgur/kirtlar: Eitt hundrað fimmtíu og
fimm börn (87%) höfðu sögu um eyrnabólgu á rann-
sóknartímanum og voru 95 þeirra (65% af 134) með
astma eða ofnæmi. Þrjátíu og sex börn áttu enn við
þennan kvilla að stríða frá fjögurra til átta ára aldurs.
í það minnsta 71 af 179 börnum (40%) hafði gengist
undir kirtlatöku fyrir eða við átta ára aldur og af
þeim höfðu 53 (75%) haft ofnæmi eða astma.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna breytingar á allergic symptoms
algengi og tegund ofnæmissjúkdóma hjá hópi ís- according to age.
lenskra barna sem fýlgt hefur verið eftir í langan
tíma. Ofnæmissjúkdómar eru almennt taldir vera
astmi, exem, ofnæmiskvef og fæðuofnæmi, en grein-
ing þeirra getur verið erfið og ekki er alltaf hægt að
staðfesta ofnæmi hjá einstaklingum með ofnæmisein-
kenni. Þá gætir nokkurs ósamræmis í notkun hugtaka
er tengjast þessum sjúkdómum. Þannig er astmi hjá
börnum gjarnan útleystur af öndunarfærasýkingum
án þess að um greinanlegt ofnæmi sé að ræða. I þess-
ari rannsókn gerum við ekki greinarmun á því hvort
um er að ræða astma tengdan sýkingum eða ofnæmi.
Ofnæmiseinkenni eru algeng hjá íslenskum börn-
um samkvæmt rannsókn okkar. Við fjögurrra ára
aldur hefur hátt í helmingur barnanna haft slík ein-
kenni, átta ára koma einkenni fyrir hjá þriðjungi
hópsins. Langflest barnanna hafa þó fremur vægan
sjúkdóm. Þetta er sambærilegt nýlegum erlendum
niðurstöðum (6,20). Rannsóknir gefa þó mjög mis-
munandi niðurstöður (6,7,21), enda er samanburður
nokkrum erfiðleikum bundinn vegna skorts á sam-
ræmdum greiningarskilmerkjum og staðlaðri að-
ferðafræði.
Þriðjungur rannsóknarhópsins var greindur með
astma á einhverju stigi rannsóknarinnar. Þetta er
sambærilegt við tölur frá Wight eyju og Englandi
(20,22), nokkru hærra en gerist í Frakklandi og Sví-
þjóð (23,24) og mun hærra en í Póllandi (6). Einnig
finnast erlendar rannsóknir sem sýna mun hærri
astmatíðni en hérlendis hjá skólabörnum eða 23-
37% (25,26), samanborið við 13% hjá átta ára ís-
lenskum börnum. Þá er algengi hvæsandi öndunar
gjaman á bilinu 15-20% sem skarast að mismiklu
leyti við greininguna astmi (5,23,27).
Þekkt er að astmi sem greinist á fyrstu aldursárum
getur lagast með aldri. Hluti skýringarinnar er að
Læknablaðið 2000/86 105