Læknablaðið - 15.12.2000, Síða 38

FRÆÐIGREINAR / OFNÆMI OG ÓÞOL
Table II. Number of individuals having illness or trouble caused by eating a particular food.
Question Random sample Symptomatic sample n=567 (%) n=84 (%)
Have you ever had an illness or trouble caused by eating a particular food or foods? 126 (22.2) 18 (21.4)
Have you nearly always had the same illness or trouble after eating this type of food? 85 (15.0) 17 (20.2)
If yes: Did this illness or trouble include a rash or itchy skin? 17 (20.0) 4 (23.5)
Did this illness ortrouble include diarrhea or vomiting? 32 (37.6) 6 (35.3)
Did this illness ortrouble include runny or stuffy nose? 4(4.7) 3 (17.6)
Did this illness or trouble include severe headache? 11 (12.9) 4 (23.5)
Did this illness ortrouble include breathlessness? 6(7.0) 6 (35.3)
Did this illness ortrouble include other symptoms? 52 (61.1) 11 (64.7)
Table III. Reported symptoms that occur nearly every time following eating particular food(s). Random and symptomatic sample. N=102.
Symptoms Subjects reporting symptoms n Items cited n Most commonly reported food items responsible for symptoms (% of reported symptoms)
Gl symptoms: Vomiting/ diarrhea (49%) Abdominal pain (26%) Indigestion (16%) Nausea (9%) Flatulence (6%) Obstipation (4%) Heartburn (4%) 69 42 Meat (26), fats (17), flour (13), dairy (12), roasted (12), fruits (10), eggs (10), herbs/spices (10), coffee/ coke (9), salted/smoked (9), vegetables (6), food additives (6), shellfish (4), alcohol (3), chocolate (3).
Rash or itchy skin 22 24 Fruits (27), shellfish (14), vegetables (14), dairy (9), eggs (9), fish (9), chocolate/cacao (9).
Severe headache 15 23 Chocolate/cacao (20), flour (13), fruits (13), herbs/spices (13), smoked/salted (13), roasted (13).
Breathlessness 12 20 Vegetables (50), meat (33), fish (25), dairy (17), fruits (17), food additives (17), chocolate (17).
Rhinitis 8 11 Fish (25), meat (25), vegetables (25).
Fatigue 4 7 Food additives (50).
metakólíni (Provocholine®, frá Hoffman la Roche).
Þátttakendur önduðu að sér mismunandi þynningum
af metakólíni (0,39mg/ml; l,56mg/ml; 6,25mg/ml;
12,5mg/ml) með Mefar skammtara (Mefar MB3
inhalation dosimeter, Bresica, Italíu) í hækkandi
skömmtum upp í hámark 2mg (átta andartök af
metakólíni 12,5mg/ml). Ef FEV1,0 lækkaði um 20%
eða meira var prófið talið jákvætt og sýna merki um
auðreitni. Prófinu hefur verið lýst ítarlega áður (27).
Utiloka varð 56 þátttakendur frá prófinu: sex vegna
hjartaáfalla á síðustu þremur mánuðum eða vegna
meðferðar á hjartasjúkdómum, fimm vegna
notkunar flogaveikilyfja, fjóra vegna notkunar
betablokkara, 16 barnshafandi konur og 12 konur
með börn á brjósti. Einnig voru útilokaðir níu
einstaklingar sem féllu meira en 10% í FEV1,0 við að
anda að sér 0,9% vatnslausn í upphafi prófsins og
fjórir sem höfðu FEV1,0 gildi lægra en 70% af
viðmiðunargildum við upphaf prófsins.
Skilgreining á astma: Uppsafnað algengi astma
(asthma ever) var skilgreint sem hundraðshluti
þeirra sem svöruðu játandi báðum spurningunum:
Hefur þú nokkurn tímann fengið astma? og: Var það
staðfest af lækni?, að viðbættum þeim sem þess utan
höfðu jákvætt metakólínpróf og svöruðu jákvætt
spurningunni: Hefur þú nokkurn tímann, síðustu 12
mánuði, tekið eftir pípi (ýli) eða surgi fyrir brjósti?
Tölfrœði: Við tölfræðilega útreikninga voru notuð
kí-kvaðratspróf við samanburð hópa.
Leyfi: Tölvunefnd veitti leyfi fyrir rannsókninni.
Niðurstöður
Meðal þeirra 567 í slembiúrtakinu, sem svöruðu
spurningalistanum, svöruðu 126 (22%) játandi
spurningunni: Hefurðu nokkurn tímann veikst eða
orðið illt af að borða einhverja sérstaka fæðu? og 85
(15%) svöruðu játandi spurningunni: Hefurðu
næstum alltaf veikst með sama hætti eða orðið illt á
sama hátt eftir að hafa borðað þessa sérstöku fæðu?
(tafla II). Ekki var marktækur munur á svörum eftir
aldri en konur lýstu heldur oftar fæðuóþoli (17%) en
karlar (13%) (p=0,21). Meðalhæð þeirra sem svör-
uðu spurningum um mataróþol játandi var marktækt
lægri en þeirra sem svöruðu neitandi (p<0,05).
Enginn munur var á líkamsþyngdarstuðli þess hóps
sem svaraði játandi og hins sem svaraði neitandi.
Ekki var heldur munur í heildar IgE milli hópanna.
Einkenni eftir neyslu matar voru flokkuð í útbrot
og kláða, niðurgang og uppköst, nefrennsli og
nefstíflur, höfuðverk, mæði og önnur einkenni (tafla
II). í heildina var ekki mikill munur á einkennum hjá
þeim sem völdust í könnunina af handahófi og hinum
sem valdir voru vegna einkenna frá öndunarfærum.
Þegar einstök einkenni eru skoðuð þá nefndi seinni
hópurinn hlutfallslega oftar höfuðverk, einkenni frá
nefi og mæði tengda mat. Tölfræðilegir útreikningar
voru ekki gerðir á þessum mismun. Þegar einkennin
eru skilgreind nánar og hóparnir skoðaðir saman
nefna 69 (68%) einkenni frá meltingarvegi (tafla III).
Þar af nefna 49% uppköst eða niðurgang. Af öðrum
einkennum nefna 22% útbrot eða kláða, 15%
slæman höfuðverk, 12% mæði, 8% nefrennsli og
nefstíflur og 4% þreytu.
Alls voru 42 atriði talin völd að þeim einkennum
sem nefnd voru og í tveimur tilfellum voru orsakir
sagðar ókunnar. í töflu III er gerð grein fyrir þeim
fæðutegundum sem þátttakendur tengja ákveðnum
einkennum. Fjörutíu og tvö atriði voru nefnd sem
orsök meltingartruflana og þar koma kjötvörur oftast
A
854 Læknablaðið 2000/86